İrticaçılıq, köhnəliyin, keçmişin ideallaşdırılması və ona qayıdışa yönəlmiş siyasi və ictimai hərəkatlara, ideologiyalara və ya fəaliyyətlərə verilən addır. Sadəcə "irtica tərəfdarlığı" və ya "irtica siyasəti yeritmə" kimi quru bir tərifə sığmayan bu anlayış, tarixi proseslərin təbii axarına qarşı çıxma, ictimai tərəqqiyə müqavimət göstərmə və mövcud quruluşu köhnə, "sınaqdan keçmiş" modellərə əsasən yenidən qurma cəhdlərini əhatə edir.
İrticaçılığın əsas xüsusiyyətlərindən biri, keçmişin müsbət cəhətlərinin həddindən artıq şişirdilməsi, mənfi cəhətlərinin isə ya inkar edilməsi, ya da önemsizləşdirilməsidir. Bu, nostalji və ya həqiqi inanc əsasında ola bilər, lakin nəticədə ictimai inkişafa mane olan bir ideoloji fon yaradır. İrticaçılar tez-tez "qızıl dövr" konsepsiyasından istifadə edir, ideallaşdırdıqları keçmiş dövrü mövcud vəziyyətlə müqayisə edərək, dəyişikliklərin mənfi nəticələrini vurğulayır və öz ideologiyalarını dəstəkləyirlər.
İrticaçılıq həmçinin, ictimai tərəqqiyə və müasir mədəniyyətə qarşı açıq düşmənçiliklə səciyyələnə bilər. Texnoloji inkişaflar, yeni sosial normalar və azadlıqlar irticaçıların gözü ilə təhlükə kimi görünə bilər. Onlar bu dəyişiklikləri "əxlaqi çürümə", "ənənəvi dəyərlərin pozulması" və ya "cəmiyyətin dağıdılması" kimi qələmə verərək, qorunması lazım olan köhnə qayda-qanunlara, ənənələrə və sosial strukturlara yapışırlar.
İrticaçılıq anlayışı tarix boyu müxtəlif siyasi və dini hərəkatlarda özünü göstərmişdir. Hər bir irticaçı hərəkat özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik olsa da, onların hamısını birləşdirən əsas element keçmişə qayıdış arzusu və ictimai tərəqqiyə qarşı çıxışdır. Bu səbəbdən irticaçılığı anlamaq üçün tarixi kontekstin, sosial-iqtisadi şəraitin və həmin hərəkatın dəstəklədiyi ideologiyanın dərindən öyrənilməsi zəruridir.