İsmət, ərəb mənşəli bir söz olub (عِصْمَة - ʿiṣma), ədəbiyyatımızda və gündəlik dilində geniş istifadə olunan, çox yönlü bir mənaya malikdir. Sadəcə "namus" kimi tərcümə etmək onun zəngin məzmununu tam əks etdirməz. İsmət, qadın üçün namus, iffət, paklıq, təmizlik, həya və iffətin qorunması mənasını verir. Lakin bu anlayış yalnız qadınlarla məhdudlaşmır; kişilər üçün də şərəf, ləyaqət və özünə hörmət hisslərini əhatə edir.
Tarixi kontekstdə, ismət, xüsusilə də patriarxal cəmiyyətlərdə, qadının sosial statusunun və ailənin şərəfinin əsas göstəricisi kimi qəbul edilirdi. Qadının ismətsizliyi ailənin və qohumların izzətinə zərbə olaraq dəyərləndirilirdi. Bu anlayışın sosial və mədəni təsirləri əsr boyu dəyişsə də, ismətin mühafizəsi hələ də bir çox cəmiyyətdə vacib sayılır.
Lüğətin təqdim etdiyi "Arvadın isməti, ərin izzəti" atalar sözü bu mənanı gözəl şəkildə əks etdirir. Bu, qadının namusunun ərinin şərəfinə bağlı olduğunu, qadının iffətinin ailənin sosial statusu üçün vacib olduğunu vurğulayır. Ancaq müasir dövrdə bu yanaşmanın birtərəfliliyi və qadına yönəlmiş təzyiqi də qeyd etmək lazımdır. İsmət anlayışının kişi üçün də eyni qədər əhəmiyyət kəsb etdiyini və həm qadın, həm də kişinin özünə hörmətinin, ləyaqətinin təməlini təşkil etdiyini vurğulamaq vacibdir.
Nəzərdə tutulan misrada isə ("Qorxum bu ki ismət ola pamal; Fərmanə müvafiq olmaya hal") ismət, qorxunun səbəbi kimi təqdim olunur. Yəni, ismətin pozulması, namussuzluq qorxusu, fərmanın (qərarın, əmrin) tələblərinə uyğunsuzluqla bağlıdır. Bu, ismət anlayışının insan həyatında nə qədər əhəmiyyətli olduğunu, onun pozulmasının nə cür ağır nəticələrə səbəb ola biləcəyini göstərir.
Beləliklə, ismət, sadəcə bir söz deyil, zəngin tarixi və mədəni kontekstlərə malik, mürəkkəb və çoxşaxəli bir anlayışdır. Onun mənasını tam anlamaq üçün həm tarixi konteksti, həm də müasir sosial dəyərləri nəzərə almaq zəruridir.