İstəksiz zərfi, bir əməli və ya hərəkəti yerinə yetirməkdəki ruhsuzluğu, həvəssizliyi və ya könülsüzlüyü ifadə edir. Bu, sadəcə "etmək məcburiyyətində olmaq"dan çox fərqli bir haldır, çünki istək olmamasının arxasında gizli bir narazılıq, əsəbilik və ya qeyri-rəğbət duyğuları yatır.
İstəksizliyin ifadə formaları müxtəlifdir. O, həm açıq şəkildə, həm də gizli şəkildə özünü göstərə bilər. Açıq istəksizlik, əməlin yerinə yetirilməsinə açıq etiraz, sözlə ifadə olunan narazılıq, əsəbilik və ya inciklik kimi özünü büruzə verir. Məsələn, "İstəksiz razılaşdı" cümləsində istəksizlik açıq-aşkar hiss olunur.
Gizli istəksizlik isə daha incədir. Bu halda şəxs əməli yerinə yetirir, amma həvəssiz, cansıxıcı və ya səhlənkar bir şəkildə edir. Bədən dili, tənbəl hərəkətlər, qısa və sərt cavablar gizli istəksizliyin göstəricisi ola bilər. Məsələn, "İstəksiz işə getdi" cümləsindəki istəksizlik, sadəcə fiziki hərəkətdən kənara çıxaraq, daxili bir həvəssizliyi əks etdirir.
İstəksizliyin səbəbləri müxtəlif ola bilər: məcburiyyət, qorxu, maraqsızlıq, bezginlik, yuxusuzluq və ya sadəcə olaraq, həmin əməldən xoşlanmamaq. Həmçinin istəksizlik, şəxsin daxili münaqişəsini, öz istəkləri ilə məcburiyyət arasında qaldığını da göstərə bilər.
İstəksizliyin ikinci mənası olan "məhəbbətsiz" isə, bir insanın və ya şeyə qarşı duyulan soyuqluq, rəğbətsizlik və ya laqeydliyi ifadə edir. Bu mənada istəksizlik, emosional bağlılığın olmamasını, müəyyən bir varlığa və ya hadisəyə qarşı duyğusal uzaqlığı bildirir. Məsələn, "İstəksiz baxışlar" ifadəsi, duyğuların olmamasını, emosional boşluğu və ya soyuqluğu vurğulayır.