İşıqsız sifəti, əsasən, işığın olmamasını və ya kifayət qədər işığın olmamasını ifadə edir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənalarda istifadə oluna bilər.
Fiziki mənada, "işıqsız" sözü bir yerin, məsələn, otağın, küçənin və ya tunelin, süni və ya təbii işıq mənbəyindən məhrum olduğunu və ya az işıqlı olduğunu bildirir. Məsələn, "işıqsız otaq" ifadəsi tamamilə qaranlıq bir otağı və ya zəif işıqlı, qaranlıq görünən bir otağı təsvir edə bilər. Bu, işıqlandırma sisteminin olmaması, nasaz olması və ya günəş işığının çatmıyacağına görə yarana bilər. İşığın azlığı insanlarda yön tapmaqda, əşyaları görməkdə və hərəkət etməkdə çətinlik yarada bilər.
Məcazi mənada isə "işıqsız" sözü daha geniş kontekstlərə malikdir. Bu halda "işıq" anlayışı ümid, bilik, aydınlıq, həqiqət kimi mücərrəd anlayışları ifadə edə bilər. Məsələn, "işıqsız gələcək" ifadəsi ümidsiz, qaranlıq və bədbin bir gələcəyi, aydın olmayan və qeyri-müəyyən bir vəziyyəti bildirə bilər. "İşıqsız düşüncə" isə dar düşüncə tərzi, məhdud bilik və anlayış səviyyəsini ifadə edə bilər. Bu mənada "işıqsız" sözü zəifləmiş, inkişaf etməmiş, cahilliklə əlaqələndirilə bilər.
Zərf kimi istifadəsi ("işıq olmadan, lampa yandırmadan; qaranlıqda") fiziki mənanı daha da dəqiqləşdirir və hərəkətin işıq mənbəyinin olmaması şəraitində baş verdiyini vurğulayır. Məsələn, "işıqsız getdi" ifadəsi şəxsin qaranlıqda, işıqlandırma olmadan getdiyini göstərir.