İşıqsızlıq sözü Azərbaycan dilində əsasən iki əsas mənada işlənir. Birincisi, hərfi mənası ilə işığın olmaması, qaranlıq vəziyyətini ifadə edir. Bu, fiziki bir hadisəni, məsələn, elektrik kəsilməsi səbəbindən yaranan qaranlığı, ya da gecənin qaranlığını təsvir edə bilər. İşıqsızlıq, ətraf mühitin aydınlıq səviyyəsinin sıfra yaxınlaşdığı bir vəziyyətdir və bu vəziyyət həm təbii səbəblərdən, həm də texniki səbəblərdən yarana bilər. Bu mənada işıqsızlıq əksər hallarda müvəqqəti bir vəziyyətdir.
İkinci mənada isə işıqsızlıq daha çox metaforik, məcazi bir ifadə olaraq işlənir. Bu mənada, cəhalət, mədəniyyətsizlik, nadanlıq, maariflənmənin olmaması kimi mənfi keyfiyyətləri ifadə edir. Bu məcazi məna, işığın biliyi, maarifi, aydınlığı simvolizə etməsi ilə bağlıdır. Qaranlıqda yolunu tapa bilməyən insan kimi, cahil və mədəniyyətsiz insan da həyatın doğru yolunu tapa bilmir, doğru qərarlar verə bilmir. Beləliklə, işıqsızlıq, bu kontekstdə, insanın intellektual və mənəvi inkişafında geridə qalmasını, bilik və anlayışdan məhrum olmasını göstərir. Bu mənada işıqsızlıq, cəmiyyətin inkişafına mane olan əsas amillərdən biri kimi qəbul edilə bilər.
Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "işıqsızlıq" sözü həm fiziki, həm də mənəvi qaranlığı ifadə edərək, əks-əlaqəli iki fərqli, lakin eyni zamanda bir-birini tamamlayan məna daşıyır. Hər iki mənada da işığın olmaması, müəyyən bir növ çatışmazlığı, əskikliyi ifadə edir.