Nadanlıq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada istifadə olunan bir termindir və sadəcə "cahil olma" mənasını verməkdən xeyli çox şey ifadə edir. Lüğətlərdə verilən "cahillik, avamlıq, gerilik, biliksizlik, mədəniyyətsizlik, cəhalət" kimi təriflər nadanlığın müxtəlif tərəflərini əks etdirir, lakin onun tam mahiyyətini tam əhatə etmir.
Nadanlıq, əsasən, biliyin və təcrübənin olmaması, anlayış səviyyəsinin aşağı olması deməkdir. Lakin bu, yalnız akademik biliklərin çatışmazlığı ilə məhdudlaşmır. Nadanlıq həmçinin tənqidi düşüncə qabiliyyətinin zəifliyi, məntiqi əlaqələri qurmaqda çətinlik çəkmək, fərqli fikirlərə qarşı qərəzli yanaşma, özünəinamın əsassız şişirdilməsi, ətraf aləmi obyektiv qiymətləndirməkdə acizlik və digər insanlara qarşı hörmətsizlik kimi xüsusiyyətləri də özündə ehtiva edir. Bu mənada, nadanlıq sadəcə biliyin olmaması deyil, həm də düzgün düşünmək və davranmaq qabiliyyətinin olmamasıdır.
Nadanlığın mənşəyi müxtəlif səbəblərdən irəli gələ bilər: təhsil imkanlarının məhdudluğu, mədəniyyətsiz mühitdə böyümək, tənqidi düşüncənin inkişafına mane olan sosial-siyasi şərait və s. Ona görə də, nadanlıq fərdi bir problem olmaqla yanaşı, həm də sosial bir problem kimi də qəbul edilməlidir.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Onun nadanlığı hər kəsə aydın idi.
- Nadanlıqdan qaynaqlanan qərəzli fikirləri hər kəsi bezdirmişdi.
- Bu hərəkəti onun nadanlığından irəli gəlirdi.
- Siyasi nadanlıq ölkənin inkişafına əngəl olur.
- Mədəni nadanlıq insanları bir-birindən uzaqlaşdırır.
Verilən misalda "[Səməd] öz nadanlığından və bu cür nazik..." ifadəsində nadanlıq, Səmədin hər hansı bir mövzuda biliksizliyini və bu biliksizlikdən qaynaqlanan davranışını ifadə edir. Bu, sadəcə faktiki biliksizlik deyil, həm də öz biliksizliyinin fərqində olmamasını və ya bunu qəbul etməməsini göstərir. Bu kontekstdə "nadanlıq" sözü, Səmədin əxlaqi və intellektual yetkinsizliyini vurğulayır.