İşmək sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus bir yer tutur. Sadəcə "baxmaq" mənası ilə məhdudlaşdırılmaqdan çox uzaqdır. Əslində, "işmək" daha çox diqqətlə, dərindən, hətta bir növ nüfuz edərək baxmaq, tədqiq etmək mənasını verir. Bu, səthi bir baxış deyil, ətraflı müşahidə və təhlil prosesini əhatə edir.
Bir əşyaya, hadisəyə və ya şəxsə "işmək" sadəcə gözlərlə baxmaq deyil, onu başa düşmək, mahiyyətini dərk etmək üçün dərin bir araşdırma aparmaq deməkdir. Məsələn, bir rəsmin incəliklərini "işmək" onun rənglərini, fırça vuruşlarını, kompozisiyasını və ifadə etdiyi emosiyaları dərinliklə anlamağa çalışmaq deməkdir. Yaxud, bir insanın üzünə "işmək" onun hisslərini, düşüncələrini və niyyətlərini göz ifadələrindən, bədən dilindən anlamağa çalışmaq deməkdir.
"İşmək" fiili, passiv bir müşahidədən fərqli olaraq, aktiv bir iştirakı ifadə edir. Bu, həssaslıq, diqqətlilik və anlayış tələb edən bir prosesdir. Sözün köklərini araşdırdıqda daha dərin bir məna tapırıq. Bu, sadəcə gözlərin işini deyil, beynin, düşüncənin, anlayışın aktiv iştirakını da əks etdirir. Beləliklə, "işmək" sözü sadəcə "baxmaq"ın sinonimi deyil, onun daha incə, daha dərin və daha mənalı bir ifadəsidir.
Nəticə olaraq, "işmək" fiilinin mənası "diqqətlə və dərinliklə baxmaq, təhlil etmək, başa düşməyə çalışmaq" kimi daha geniş və dolğun şəkildə izah edilə bilər. Bu, sadəcə bir hərəkət deyil, bir proses, bir araşdırma, bir anlayış səyahətidir.