İtaətsiz sözü, bir kəsin qoyulan qaydalara, göstərişlərə və ya əmrlərə tabe olmamasını, onlara qarşı çıxmasını və ya onları yerinə yetirməkdən imtina etməsini ifadə edir. Bu, sadəcə sözə qulaq asmamaqdan daha geniş bir anlayışı əhatə edir. İtaətsiz davranış, fərqli səviyyələrdə və müxtəlif formada özünü göstərə bilər; bəzən intizamsızlıq kimi kiçik bir hərəkətlə, bəzən isə açıq üsyan və qarşıdurma ilə.
Lüğətlərdəki “dikbaş” ifadəsi itaətsizliyin daha açıq və inadkar formasını vurğulayır. İtaətsiz bir insan, qarşı tərəfin rəyini və ya hakimiyyətini qəbul etməmək üçün hər cür müqavimət göstərə bilər. Bu müqavimət passiv (məsələn, göstərişləri laqeyd yanaşmaq) və ya aktiv (məsələn, açıqca etiraz etmək) ola bilər.
İtaətsizliyin səbəbləri müxtəlifdir. Uşaqlarda itaətsizlik, tez-tez yetkinlik və müstəqillik arzusunun təzahürüdür. Yetkinlərdə isə itaətsizlik, haqsızlığa, ədalətsizliyə, ya da qərarların qəbul edilməsində iştirak etməməyə etiraz olaraq ortaya çıxa bilər. Həmçinin, itaətsizliyin arxasında psixo-emosional problemlər, məsələn, inamsızlıq, qorxu və ya özünə inamsızlıq kimi hallar da dayanır.
İtaətsizliyin müsbət tərəflərini də qeyd etmək vacibdir. Müəyyən hallarda itaətsizlik, sistemli haqsızlıqlara və səhvlərə qarşı çıxmaq üçün vacib bir vasitədir. Tarix boyu çoxsaylı inqilab və sosial hərəkatlar, hökmran sistemə qarşı itaətsizliyə əsasən baş vermişdir. Buna görə də, itaətsizliyin hər zaman mənfi bir hadisə kimi qəbul edilməməsi lazımdır. Konteksti nəzərə almaq vacibdir.