Jandarma sözü Fransızca "gendarmerie" sözündən götürülmüşdür və əslində "milli qüvvə" mənasını verir. Azərbaycan dilinə isə, əsasən, Fransa və digər Avropa ölkələrindəki hərbi polis qurumlarının adı kimi daxil olmuşdur. Beləliklə, "jandarma" sözü sadəcə "polis məmuru" mənasını verməkdən daha çox şey ifadə edir.
Jandarma, ümumi polis qüvvələrindən fərqli olaraq, əsasən kənd yerlərində, sərhəd bölgələrində və ya ərazi bütövlüyünün təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi təlim keçmiş hərbi qulluqçulardan ibarət qüvvələrdir. Onlar, adi polis qüvvələrinin öhdəsindən gələ bilmədiyi və ya daha çox səlahiyyət tələb edən hallarda fəaliyyət göstərirlər. Bu səbəbdən, jandarmanın vəzifələri geniş spektrdə olur: cinayətkarlığın qarşısının alınması, ictimai asayişin qorunması, terrorla mübarizə, sərhəd nəzarəti və hətta təbii fəlakətlər zamanı kömək göstərilməsi.
Tarixi kontekstdə jandarmanın rolu və funksiyaları dövrün siyasi və sosial quruluşundan asılı olaraq dəyişə bilir. Bəzi ölkələrdə jandarmalar həm hərbi, həm də polis funksiyalarını yerinə yetirirlər. Azərbaycanda isə bu termin daha çox tarixi kontekstdə və ədəbi əsərlərdə rast gəlinir, çünki müasir Azərbaycan Respublikasında jandarma qurumunun analoqu daxili işlər orqanlarının strukturunda yer alır.
Sözün tarixi kökləri və mənasının genişliyi, sitatda verilən "Əziz bəy jandarma gücü ilə bizi əsir kimi dübarə Hacıxoşoya qaytarıb…" misalında daha aydın görünür. Burada "jandarma gücü" ifadəsi yalnız bir neçə jandarmanın deyil, ümumilikdə dövlət gücünün, qüvvənin və səlahiyyətinin simvolu kimi təqdim olunur. Bu səbəbdən də, jandarma sözünün sadəcə "polis məmuru" kimi tərcüməsi mətnin tam mənasını ifadə etməyə bilər.