Kəndxuda sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutan və tarixi köklərə malik bir termindir. Əslində "kətxuda" formasının fonetik dəyişikliyə uğramış variantı olan kəndxuda, bir kəndin və ya böyük bir məhəllənin rəhbəri, əsasən ictimai-ictimai işlərin təşkilatçısı və həll olunması üçün məsul şəxs mənasını verir. Kəndxudanın səlahiyyətləri kəndin və ya məhəllənin ölçüsündən, tarixi ənənələrindən və idarəetmə sistemindən asılı olaraq dəyişə bilirdi.
Tarixən kəndxuda seçkilər vasitəsilə və ya kənd ağsaqqallarının razılığı ilə vəzifəyə gətirilirdi. O, sadəcə bir rəhbər deyil, eyni zamanda kəndin və ya məhəllənin hüquq və ədalət məsələlərində araşdırıcı, vasitəçi və hətta hakim rolunu oynayırdı. Mühüm qərarların qəbulunda və mübahisələrin həllində onun sözü çox önəmli idi. Kəndin sosial-iqtisadi həyatında da kəndxudanın rolunu inkar etmək mümkün deyil. Torpaq məsələləri, vergi yığımları, bayram tədbirlərinin təşkili kimi işlərdə onun iştirakı vacib idi.
Verilən nümunədə ("Belə bir məsələ üçün kəndxuda hər iki məhəllədən adam çağırardı, vəkillər dəvət edərdi") kəndxudanın mübahisələrin həllində necə bir vasitəçi rol oynadığını görürük. O, ədalətli qərar vermək üçün hər iki tərəfi dinləyir, zəruri hallarda əlavə şəxslər (vəkillər) dəvət edir və tərəflər arasında razılığa nail olmağa çalışırdı. Bu, kəndxudanın yalnız idarəetmə deyil, həm də sülh və əmin-amanlığın qorunmasında mühüm rol oynadığını göstərir.
Beləliklə, kəndxuda sadəcə bir vəzifə adı deyil, öz dövrünün sosial-siyasi quruluşunu əks etdirən, kənd həyatında mühüm rol oynayan və hörmətli bir şəxsiyyətin simvoludur. Bu rolun müasir dövrdə analoqu olsa da, tarixi kontekstdə kəndxudanın əhəmiyyəti və təsiri xüsusi diqqətə layiqdir.