Köpək sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış və çoxmənalı bir sözdür. Ən geniş mənası ilə Canidae fəsiləsinə aid ev heyvanı olan iti bildirir. Bu, insanların min illərdir yanlarında yaşamış, dostluq, sədaqət və qoruma instinkti ilə seçilən bir canlıdır.
Lüğətlərdəki "it" sinonimi, köpəyin bioloji növünü dəqiqləşdirir. Ancaq "köpək" sözü sadəcə bir bioloji təsnifatdan kənara çıxaraq, daha emosional və mədəni bir yüklə daşıyır. Sözün özündə məhəbbət, sadiqlik, oyunbazlıq, dostluq kimi müxtəlif assosiasiyalar yaranır. Bir çox ədəbi əsərlərdə köpək, insanın ən yaxın dostu, səmimi və etibarlı bir yoldaş kimi təsvir olunur.
Misal olaraq, Səməd Vurğun Şirvaninin şeirindən gətirilən "Vardı Bozlar adında bir köpəyi; Qoyunun pasibanı, həm köməyi" misrası, köpəyin insan həyatındakı praktik faydasını, qoruyucu və köməkçi rolunu vurğulayır. Bu misal, "köpək" sözünün yalnız ev heyvanı mənasından daha əhatəli olduğunu, həm də işləyən heyvan kimi funksiyasını da əks etdirdiyini göstərir.
Digər bir nümunə olaraq, mətnimizdə "Yaşar yavaşcadan onu adı ilə çağırdı, köpək səsini kəsdi" cüməsi verilir. Bu misalda, köpəyin insanın səsinə reaksiyası, onun insanla olan ünsiyyətini, qarşılıqlı anlayışını nümayiş etdirir. Bu, köpəyin sadəcə bir heyvan deyil, həm də ünsiyyət qurma qabiliyyətinə malik bir varlıq olduğunu göstərir.
Nəticə etibarilə, "köpək" sözünün mənası sadəcə "it" ilə məhdudlaşmır. O, insanla uzun illər boyu qurulmuş mürəkkəb əlaqəni, qarşılıqlı hörməti, sədaqəti və dostluğu əks etdirən, çoxşaxəli və emosional bir məna kəsb edir.