Oyunbazlıq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada müxtəlif əyləncəli və əsasən tamaşaçı üçün hazırlanmış oyun və hərəkətlərin nümayişi deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "müxtəlif gülməli oyunlar göstərmə; hoqqabazlıq" kimi qısaca izah olunsa da, mənası daha geniş və çoxqatlıdır. Bu, sadəcə əyləncəli oyunlar deyil, həm də bacarıq, ustalıq, bəzən də hiyləgərlik tələb edən fəaliyyətləri əhatə edir.
Etimoloji baxımdan "oyunbazlıq" sözü "oyun" və "baz" morfemlərindən əmələ gəlib. "Oyun" sözünün mənası aydındır. "Baz" isə fəaliyyət, hərəkət, iş mənasını verir və bu mənada köhnə türk dillərindən gəlir. Beləliklə, "oyunbazlıq" oyunlarla bağlı fəaliyyət, oyunlar vasitəsilə edilən hərəkətlər mənasını ifadə edir.
Oyunbazlıq, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər:
- Sirk oyunbazlığı: Akrobatlar, hoqqabazlar, klovnlar tərəfindən edilən peşəkar oyun və əyləncələr.
- Uşaq oyunbazlığı: Uşaqların sadə, təsadüfi oyunları və əyləncələri.
- Məcazi mənada: Kiminsə hiyləgər, fırıldaqçı davranışları üçün də "oyunbazlıq" ifadəsi işlənə bilər. Məsələn: "O, işlərdə oyunbazlığa yol verirdi."
- Sənətkarlıq və ustalıq nümayişi: Xüsusilə də əl işlərində, sənət əsərlərinin hazırlanmasında sərgilənən bacarıq və ustalıq da oyunbazlıq kimi dəyərləndirilə bilər. Məsələn: "Rəssamın fırçayla rəsm çəkməsindəki oyunbazlıq hər kəsi heyran etdi."
Verdiyiniz nümunədəki "Məclis arəstə, ortalıqda bir sandıqça, içi dolu ilan, ilanları göstərib dərvişlər başladılar oyun…" cümləsində "oyunbazlıq" sözü dərvişlərin ilanlarla etdikləri tamaşa və onların bacarığını ifadə edir. Bu eyni zamanda bir növ sənətkarlıq və ustalıq nümayişi kimi də qiymətləndirilə bilər.