izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Külxan (fars. كُلخان) sözü köhnə Azərbaycan dilində istifadə olunan bir termindir və əsasən odla qızdırılan hamamların odluğunu, ocağını ifadə edir. Yəni, hamamların isinməsini təmin edən, odun və ya kömürün yandırıldığı, külün toplanması üçün nəzərdə tutulmuş hissəsi külxan adlanırdı. Bu, sadəcə bir ocaq deyildi; hamamların qızdırılmasında mühüm rol oynayan, həm də xüsusi dizayn və konstruksiyaya malik bir sistemin tərkib hissəsi idi.

Külxanın dizaynı hamamların tipinə və ölçüsünə görə dəyişirdi. Bəzi külxanlar daha böyük və mürəkkəb olur, bir neçə odluqdan ibarət ola bilirdi. Digərləri isə daha sadə və kiçik ölçülü ola bilərdi. Külxanın təmizliyi hamamların gigiyenası və səmərəli işləməsi üçün çox vacib idi. Mütəmadi olaraq külxanın təmizlənməsi, odun yanmasının effektivliyini artırır və hamamın daha tez isinməsini təmin edirdi.

Külxan sözü sadəcə bir texniki termin olmaqla yanaşı, köhnə Azərbaycan mədəniyyətinin və həyat tərzinin də bir hissəsidir. O, həmin dövrün insanların gündəlik həyatının, sosial əlaqələrinin, sağlamlıq və təmizliyə yanaşmalarının bir əksidir. Bu sözü işlətmək, köhnə hamamları, onların memarlığını, isinmə sistemlərini, hətta həmin hamamlarda yaşanan hadisələri xatırlamağa imkan verir. Beləliklə, külxan sözü yalnız bir lüğət mənasından kənara çıxaraq, tarixi, mədəni və sosial bir kontekstin daşıyıcısıdır.

Sözün mənası ilə əlaqədar olaraq verilmiş şeir parçasında külxanın yeri haqqında məlumat yoxdur. Lakin bu misal, külxanın köhnə ədəbiyyatda da yer aldığını göstərir və onun mədəni əhəmiyyətini bir daha vurğulayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz