Qan – insan və heyvan orqanizminin həyat fəaliyyətində əvəzsiz rol oynayan, damarlar sistemi ilə bədən boyunca dövr edən kompleks bir mayedir. Sadəcə "qırmızı maye" tərifi onun mürəkkəb tərkibini və funksiyalarını tam əks etdirmir.
Qan, əsasən plazma adlanan sarımtıl bir mayedən və qırmızı qan hüceyrələri (eritrositlər), ağ qan hüceyrələri (leykositlər) və qan lövhəcikləri (trombositlər) adlanan üç əsas hüceyrə növündən ibarətdir. Bu komponentlərin hər birinin özünəməxsus funksiyaları var və birlikdə orqanizmin normal fəaliyyətinin təmin olunmasında mühüm rol oynayırlar.
Qanın əsas funksiyalarından biri də orqanizmin bütün hüceyrələrinə oksigen və qida maddələrinin daşınmasıdır. Tənəffüs sistemi tərəfindən qəbul edilən oksigen ağciyərlərdə qana keçir və eritrositlər vasitəsilə bədənin hər yerinə daşınır. Həzm sistemi tərəfindən əmələ gələn qida maddələri də qan vasitəsilə hüceyrələrə çatdırılır.
Bununla yanaşı, qan həmçinin maddələr mübadiləsinin məhsullarını, zərərli maddələri və karbon dioksidi orqanizmdən xaric edir. Böyrəklər, qaraciyər və tər vəziləri qanın təmizlənməsində əsas rol oynayırlar. İmmunitet sisteminin vacib bir komponenti olan ağ qan hüceyrələri isə infeksiyalarla mübarizə aparır və orqanizmi xarici təsirlərdən qoruyur.
Qan lövhəcikləri isə qanın laxtalanması prosesində iştirak edir və qanaxmanın qarşısını alır. Qanın laxtalanma sistemi zədələnmiş damarların bağlanması üçün zəruridir və kəskin qan itkisinin qarşısını alır. Qanın rəngi, oksigen səviyyəsindən asılı olaraq, parlaq qırmızıdan tünd qırmızıya qədər dəyişə bilər.
Qan haqqında daha ətraflı məlumat tibb elminin hematologiya bölməsində tədqiq olunur. Qanın tərkibindəki dəyişikliklər bir çox xəstəliklərin əlaməti ola bilər və qan analizi diaqnostikada mühüm rol oynayır.