Qaranlıqlamaq sözü, Azərbaycan dilində əsasən "qaranlıqlaşmaq" sözünün sinonimi kimi işlənir və ətraf mühitin, havanın, bir yerin və ya məkanın qaranlığa bürünməsi, işıqlılığın azalması mənasını verir. Lakin, sadəcə "qaranlıqlaşmaq"dan fərqli olaraq, "qaranlıqlamaq" feili daha çox tədricən, yavaş-yavaş qaranlığa doğru gedən bir prosesi ifadə edir. Qaranlıq bir anda yaranmır, tədricən artır və bu artım prosesini "qaranlıqlamaq" feili daha yaxşı ifadə edir.
Misal olaraq, verilən sitatda "hava qaranlıqlayır" ifadəsi havanın birdən-birə qaranlığa qərq olmasını deyil, axşam saatlarının gəlməsi ilə günəşin batması nəticəsində yavaş-yavaş qaranlığa doğru getmə prosesini təsvir edir. Bu prosesdə tədricən işıq azalır, kölgələr uzanır və ətraf mühit qaranlığa doğru "qaranlıqlayır".
Maraqlı bir tərəfi də ondan ibarətdir ki, "qaranlıqlamaq" feili bəzən məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, bir insanın vəziyyətinin, gələcəyinin və ya ümidlərinin tədricən pisləşməsi, ümidsizliyə doğru getməsi də "qaranlıqlamaq" feili ilə ifadə oluna bilər. Bu mənada, feilin emosional yükü daha da artır və hadisənin mənfi nəticələrini vurğulayır.
Beləliklə, "qaranlıqlamaq" sözünün mənasını sadəcə "qaranlıqlaşmaq" kimi qəbul etməkdən daha geniş şəkildə, tədricən qaranlığa doğru getmə prosesi, həmçinin məcazi mənada da istifadə oluna bilən bir feillə ifadə olunan bir proses kimi dəyərləndirmək lazımdır.