Qaranlıqlaşmaq (f.): Bu fel, işığın azalması və ya tamamilə yox olması nəticəsində ətraf mühitin qaranlığa bürünməsini ifadə edir. Sadəcə "qaranlıq olmaq"dan daha geniş bir məna kəsb edərək, bu dəyişikliyin zamanla baş verməsini və proses xarakterini vurğulayır. Yəni, birdən-birə qaranlığa düşmək deyil, tədricən və ya sürətli bir şəkildə işığın azalması və qaranlığın hakim olması prosesidir.
Qaranlıqlaşmaq, gün batdıqdan sonra havanın qaranlıqlaşması, buludların günəşi örtməsi, elektrik enerjisinin kəsilməsi nəticəsində evdə işıqların söndüyü zaman və ya bir otağın pərdələrinin bağlanması ilə də müşahidə edilə bilər. Hər bir halda, işığın azalması və qaranlığın artması prosesi "qaranlıqlaşmaq" feli ilə təsvir olunur.
Məsələn, "Hava qaranlıqlaşdıqca səs-küy də azalırdı" cümləsində qaranlıqlaşma prosesinin zamanla bağlılığı və digər hadisələrlə əlaqəsi aydın şəkildə görünür. "Qaranlıqlaşmaq" feli, sadəcə bir vəziyyəti deyil, bir dəyişmə prosesini ifadə edir və bu baxımdan "qaranlıq olmaq"dan fərqlənir. "Axşam olmaq" və "işıqsızlaşmaq" mənaları da qaranlıqlaşmanın xüsusi hallarıdır.
Qaranlıqlaşmaq sözü, ədəbiyyatda da geniş istifadə edilir və müəyyən bir əhval-ruhiyyəni, sirli bir atmosferi yaradmaq üçün də işlədilir. Məsələn, "Qaranlıqlaşan meşədə qorxu hissi artırdı" cümləsində qaranlıqlaşmanın təkcə fiziki deyil, həm də psixoloji təsirləri vurğulanır.