Qavranılmazlıq, bir şeyin ağıl tərəfindən dərk edilməməsi, anlaşılamaması və ya duyulmaması halını, keyfiyyətini və xassəsini ifadə edən bir termindir. Bu, sadəcə "qavranılmayan şeyin halı" olmaqdan daha çoxdur; çünki qavranılmazlıq, özündə müxtəlif səviyyələrdə və müxtəlif kontekstlərdə təzahür edə bilən mürəkkəb bir anlayışdır.
Məsələn, elmi bir hadisənin qavranılmazlığı onun mürəkkəbliyi və ya insan duyğularının məhdudiyyəti ilə əlaqədar ola bilər. Kosmosun sonsuzluğu və ya kvant fizikasının paradoksları bu qavranılmazlığın nümunələridir. Bu halda, qavranılmazlıq, elm və texnologiyanın inkişafı ilə tədricən aradan qaldırıla bilən bir məhdudiyyəti ifadə edir.
Digər tərəfdən, bədii əsərlərdə və ya fəlsəfi mülahizələrdə istifadə olunan qavranılmazlıq, müəllifin qəsdən yaradıcılıq vasitəsi kimi istifadə etdiyi bir ünsürdür. Sirlərin, metaforaların və simvolizmin istifadəsi vasitəsilə yaradılan qavranılmazlıq, əsərin dərinliyini artırır və oxucuda ya da tamaşaçıda müəyyən duyğuların yaranmasına səbəb olur. Bu halda, qavranılmazlıq, əsərin mənasının tam olaraq açıqlanmaması, oxucunun öz şəxsi təfəkkürü ilə əsərin mənasını tamamlaması deməkdir.
Qavranılmazlıq, həmçinin fərdin öz daxili aləminə də aid ola bilər. Bəzi hisslər, duyğular və ya xatirələr o qədər dərin və gizlidir ki, hətta fərd özü də onları tam olaraq başa düşə bilmir. Bu növ qavranılmazlıq, psixologiya və ədəbiyyatda geniş şəkildə araşdırılır və yaradıcılıq prosesində istifadə olunur.
Nəticə olaraq, qavranılmazlıq sadəcə bir şeyin anlaşılamaması deyil, daha geniş mənada bir hadisənin, əsərin və ya duyğunun dərk edilməsinin çətinliyini, mürəkkəbliyini və ya hətta qəsdən yaradılan sirrini ifadə edən çoxşaxəli bir anlayışdır.