Qaytarılmaz: sif. Bu sifət, geri alınması, geri qaytarılması mümkün olmayan, əldən çıxmış və ya əldən çıxarıla bilən bir şey və ya vəziyyəti ifadə edir. Sadəcə “qaytarılmayan” demək deyil, daha çox əvəzsizliyi, geri dönməzliyi vurğulayır. Bir dəfə itirilmiş, tərk edilmiş və ya baş vermiş bir hadisənin, vəziyyətin təsvirində işlənir.
Məsələn, "qaytarılmaz itki" deyəndə, sadəcə geri alınmayan bir itkidən deyil, dəyəri əvəzolunmaz, yenidən əldə edilməsi mümkün olmayan bir itkidən söhbət gedir. Bu itki, maddi ola bilər (məsələn, nadir bir əşyanın itirilməsi), mənəvi ola bilər (məsələn, itirilmiş bir insanla əlaqənin parçalanması) və ya hətta abstrak ola bilər (məsələn, itirilmiş bir fürsət).
Sözün istifadəsindəki mənaların rəngarəngliyi də diqqət çəkir. "Qaytarılmaz söz gücü" ifadəsi, qalib gəlmək üçün istifadə edilmiş və artıq bərpa edilə bilməyən bir arqument və ya təsirli bir nitqin gücünü ifadə edir. “Zora təslim olan torpaq” ifadəsində isə geri alınması çətin, bəlkə də mümkün olmayan bir ərazinin itirilməsinin dönməzliyini bildirir.
Beləliklə, "qaytarılmaz" sadəcə bir sifət deyil, dərin bir məna yükü daşıyan və hadisələrin dönməzliyini, itirilənlərin əvəzolunmazlığını vurğulayan bir söz seçimi olaraq qəbul edilməlidir. Sözün kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarları və təsirləri vardır və hər istifadədə özünəməxsus bir emosional güc daşıyır.