Qazaq sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malikdir. Əsasən iki əsas mənası önə çıxır:
1. Kazak: Bu, sözün əsas və daha geniş yayılmış mənasıdır. "Kazak" termini türk dillərindən gələrək "sərbəst", "azad", "özbaşına" kimi mənaları ifadə edir. Tarixən, kazaklar müxtəlif türk xalqları arasında, həmçinin Slavyan əhalisi arasında da özünü qorumaq və müstəqil yaşamaq istəyən, sərhəd bölgələrində məskunlaşmış, əsasən hərbi təşkilatlanmış icma və ya hərbi qrup kimi tanınırdı. Onlar həm də ərazi müdafiəsi, ticarət və ovçuluqla məşğul olurdular. Fərqli coğrafiyalarda və tarixi dövrlərdə müxtəlif kazak topluluqları mövcud olmuşdur, hər birinin öz ənənələri və sosial quruluşu olmuşdur.
2. Çar Rusiyasında Atlı Qoşun: Tarixi kontekstdə, "qazaq" termini Çar Rusiyasının hərbi sistemində xüsusi bir yeri olan atlı qoşun əsgərinə də işarə edirdi. Bu, birinci mənanın təkamülü və daralmasıdır. Bu mənada qazaqlar, adətən, sərhəd bölgələrində xidmət edən, həm döyüşçü, həm də kəşfiyyatçı kimi fəaliyyət göstərən, yüksək səviyyədə atçılıq bacarığına malik olan əsgərlər idi. Onlar ayrıca bir təbəqə təşkil edərək, özünəməxsus sosial və hərbi iyerarxiyaya malik idilər. Mətn nümunəsindəki "Şuşa naçalnikinin qazaqları Nəbini axtarmağa başladılar" ifadəsi də bu mənanı dəqiqləşdirir - yəni Şuşa bölgəsinin rəhbərinin tabeliyində olan hərbi hissənin əsgərləri.
Beləliklə, "qazaq" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, hər iki mənada da azadlıq, müstəqillik və hərbi bacarıq elementləri ön plana çıxır.