Qeydkeş sözü, əsasən fars dilindən gələn "keş" (etiket, işarə, nişan) və ərəb dilindən olan "qeyd" (qeyd etmək, diqqət yetirmək, xatırlamaq) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş bir sifətdir. Sadəcə "qeydə qalan", "diqqətli" olmaqdan daha geniş məna daşıyır. Bir kəsin hər şeyə diqqət edən, qayğıkeş, həssas, hətta bəzən həddindən artıq qayğı göstərən təbiətini ifadə edir.
Qeydkeş insan sadəcə olaraq ətrafındakı hadisələri qeyd edib keçmir; onlara qarşı həssaslıq, məsuliyyət və qayğı göstərir. Onun diqqəti detallara yönəlib, hər şeyə qarşı həssasdır və çətinliklərdə ətrafdakılara dəstək olmağa hazırdır. Bu, sadəcə passiv bir müşahidəçilik deyil, aktiv bir maraq və qayğı nümayişidir.
Məsələn, "qeydkeş ata" ifadəsi, uşaqlarının kiçik problemlərinə belə diqqət yetirən, onların ehtiyaclarını qarşılamaq üçün hər şeyi edən, onlara dəstək olan və hər an yanında olan bir atanı təsvir edir. Bu, sadəcə "yaxşı ata" olmaqdan daha çox, daha dərindən həssas və qayğıkeş bir ataya işarə edir.
Verilən misal şeirdəki "Yaraları qeydkeş əllərlə sarınıb sağalan döyüşçülər..." misrası isə yaralıların diqqətlə, məhəbbətlə və qayğı ilə müalicə olunduğunu və bu qayğının sağalmada böyük rol oynadığını göstərir. Burada "qeydkeş əllər" sadəcə bacarıqlı əllər deyil, həm də həssas, mərhəmətli və qayğıkeş əllərdir.