Qeyri-caiz (ərəbcə "qeyr" - olmayan və "caiz" - icazəli, rəva deməkdir) sözü köhnə Azərbaycan dilində geniş istifadə olunmuş bir sifətdir. Müasir dilin leksikasında da yer alsa da, tez-tez işlənməyən sözlərdəndir. Əsas mənası "icazə verilməyən", "rəsmən qadağan edilmiş", "qanunsuz", "haram" kimi tərcümə edilə bilər.
Qeyri-caiz olan bir əməl, hər hansı qanun, qayda, din prinsipi və ya sosial norma tərəfindən qəti şəkildə qadağan edilmişdir. Bu, sadəcə olaraq xoşagəlməz deyil, həm də cəzalandırıla bilər. Məsələn, qeyri-caiz əlaqələr, qeyri-caiz əməliyyatlar, qeyri-caiz fəaliyyət kimi ifadələr hüquqi və ya mənəvi baxımdan qadağan edilmiş hərəkətləri ifadə edir.
Sözün köhnəliyini nəzərə alaraq, müasir Azərbaycan dilində onun sinonimləri daha çox işlədilir. Məsələn, "qanunsuz", "qadağan olunmuş", "haram", "icazəsiz", "məhrum edilmiş" kimi sözlər "qeyri-caiz"in yerinə istifadə oluna bilər. Ancaq "qeyri-caiz" sözü, özünün köhnəliyinə və formal dilə yaxınlığına baxmayaraq, yazılı nitqdə, xüsusən də klassik ədəbiyyat və tarixi mətnlərin tərcümələrində öz mövqeyini qoruyub saxlayır.
Maraqlı bir məqam da odur ki, "qeyri-caiz" sözü, sadəcə fəaliyyətləri deyil, həm də əşyaları və anlayışları da təsvir edə bilər. Məsələn, "qeyri-caiz əlaqə" deyəndə spesifik bir qadağan olunmuş əlaqə növü nəzərdə tutulur, "qeyri-caiz mənfəət" isə qanunsuz yolla əldə edilən mənfəət deməkdir. Bu isə sözün məna genişliyinin dəlilidir.