Qeyri-üzvi sifəti əsasən canlı orqanizmlərdən (heyvanlar və bitkilər) fərqli olaraq, həyat prosesləri göstərməyən maddələrə aid edilir. Bu, canlıların əsas xüsusiyyətlərindən – böyümə, çoxalma, maddələr mübadiləsi və reaksiya vermə qabiliyyətindən məhrum olmaq deməkdir. Yəni, qeyri-üzvi maddələr müstəqil olaraq həyat fəaliyyətini davam etdirə bilmirlər.
Qeyri-üzvi maddələr təbiətdə geniş yayılmışdır və mineral, daş, su, hava kimi təbii elementlərdən, eləcə də süni yolla əldə edilmiş bir çox birləşmələrdən ibarətdir. Onlar canlı orqanizmlərin bədəninin tərkib hissəsi ola bilərlər, lakin öz-özlüyündə həyat əlamətləri göstərmirlər. Məsələn, sümüklərimizdəki kalsium qeyri-üzvi bir maddədir, lakin həyat üçün vacibdir.
Kimya elmində qeyri-üzvi maddələr geniş tədqiq olunur. Onların tərkibi, xassələri, əmələ gəlmə üsulları və tətbiq sahələri müxtəlif sahələrdə – tibbdə, sənayedə, kənd təsərrüfatında və s. geniş istifadə olunur. Məsələn, dərman preparatlarının, gübrələrin, tikinti materiallarının və digər bir çox məhsulların əsasını qeyri-üzvi birləşmələr təşkil edir.
Qeyri-üzvi və üzvi maddələr arasındakı fərq əsasən karbon atomlarının bir-birinə bağlanma üsulunda və onların yaratdıqları mürəkkəb molekulların quruluşunda özünü göstərir. Ümumiyyətlə, üzvi maddələr karbon əsaslı mürəkkəb molekullardan ibarətdir, qeyri-üzvi maddələr isə daha sadə quruluşa malikdirlər. Ancaq bu qayda hər zaman dəqiq işləmir; bəzi istisnalar mövcuddur.
Beləliklə, "qeyri-üzvi" termini cansızlığı, həyat proseslərinin olmamasını ifadə edir və canlı aləmdən kənarda qalan, geniş çeşiddə maddələri əhatə edir. Bu maddələr həm təbii, həm də süni yolla əldə edilə bilər və insan həyatında mühüm rol oynayırlar.