Qədir-qiymət sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında önəmli yer tutan, dərin məna daşıyan bir birləşmədir. Sadəcə "dəyər" və ya "qiymət" kimi tərcümə edilməkdən daha çox, bir varlığın, əşyanın, hadisənin və ya şəxsin həqiqi əhəmiyyətini, özəlliklərini, insanlara faydasını və ya mənəvi yükünü əks etdirir. Bu, obyektiv qiymətləndirmədən daha çox, subyektiv duyğu və dərk etmə ilə bağlıdır. Məsələn, maddi qiyməti az olan bir əşya, xatirə dəyəri baxımından çox yüksək qədir-qiymətə malik ola bilər.
Nəsimi şeirindən götürülən misal bunu aydın şəkildə nümayiş etdirir: "Napak olan sənin nə bilir qədir-qiymətin; Zatində adəmin dəxi arı göhər gərək." Burada "qədir-qiymət" insanın əsl dəyərinin, özünü tanıma və kamilliyə çatma səviyyəsinin ifadəsidir. Napak (pis, əxlaqsız) insan öz qədir-qiymətini bilməz, ancaq özündə insanlıq ləyaqəti, təmizlik ("arı göhər") olanlar həqiqi dəyəri dərk edə bilər. Bu, yalnız maddi varlığa deyil, əxlaqi, mənəvi keyfiyyətlərə də aiddir.
Qədir-qiymətin digər bir aspekti də onun nisbiliyidir. Bir şeyin qədir-qiyməti onu qiymətləndirən şəxsin və ya cəmiyyətin baxış bucağından asılı olaraq dəyişə bilər. Elmin və biliyin olmadan insanın qədir-qiymətinin aşağı olması da buna misaldır. Çünki elm və bilik insanı inkişaf etdirir, onun dünyagörüşünü genişləndirir və cəmiyyət üçün faydalı olmasını təmin edir. Yəni, qədir-qiymət, sadəcə mövcudluqdan deyil, həm də fəaliyyətdən, təsirdən qaynaqlanır.
Beləliklə, "qədir-qiymət" sözü, sadə bir mənadan kənara çıxaraq, fəlsəfi bir anlayışa çevrilir və həyatın müxtəlif sahələrində, insan münasibətlərində, əxlaqi və mənəvi dəyərlərin müəyyənləşdirilməsində mühüm rol oynayır. Bu, sadəcə bir əşyanın qiyməti deyil, həm də bir varlığın, bir fərdin, bir hadisənin həyatdakı əhəmiyyətini, təsirini və miqyasını ifadə edən mürəkkəb və çoxşaxəli bir anlayışdır.