izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Napak (fars. ناپاک - nâpâk) sözü Azərbaycan dilində sifət və isim kimi işlənən bir leksik vahiddir. Əsas mənası "pak olmayan, təmiz olmayan, murdar"dır. Bu məna fars dilindən gəlmişdir və kökünə "na-" (in-kar edən ön şəkilçi) və "pak" (təmiz, saf) sözləri təşkil edir. Yəni, "pak olmayan" mənasını verir.

Lüğətlərdə verilən "murdar" sinonimi napak sözünün əsas mənasını tam əks etdirmir. Çünki "murdar" daha çox dini və ritual təmizlik kontekstində istifadə olunur, napak isə daha geniş mənada, fiziki və mənəvi təmizliyə aid olaraq işlənə bilər. Məsələn, "napak düşüncələr", "napak əməllər" ifadələrində "murdar" sözünün istifadəsi uyğunsuz olardı. Napak, həmçinin pis əxlaqlı, əxlaqsız və alçaq mənalarında da işlənə bilər. Bu istifadə üslubiyyətə görə, əsas mənasından nəticələnən məcazi bir məna kimi qəbul edilə bilər.

Napak sözünün istifadəsi nümunələri müxtəlifdir: "Napak su", "napak ərazilər" ifadələri fiziki təmizliksizlikdən, "napak niyyətlər", "napak əməllər" ifadələri isə mənəvi təmizliksizlikdən bəhs edir. Ata sözü kimi istifadə olunan "Napakı hamam təmizləməz" deyimi isə napaklığın dərindən kök salmış və sadə vasitələrlə aradan qaldırıla bilməyən bir xüsusiyyət olduğunu vurğulayır.

Qeyd etmək lazımdır ki, napak sözünün işlənməsi kontekstə bağlıdır və mənası bəzən incə fərqlər göstərə bilər. Müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda istifadə olunmasına baxmayaraq, ədəbiyyatda və xalq yaradıcılığında dəyərli bir leksik vahid olaraq qalmaqdadır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz