Qəlizlənmə sözü "qəlizlənmək" fellərindən törəmiş bir isimdir. Əsasən, bir şeyin və ya hadisənin daha mürəkkəb, daha çətin başa düşülən, daha dolaşıq və qarışıq hala düşməsini ifadə edir. Sadəcə bir prosesi deyil, həm də bu prosesin nəticəsini bildirir. Yəni, qəlizlənmə yalnız bir şeyin mürəkkəbləşməsi deyil, həm də bu mürəkkəbləşmənin nəticəsində yaranan vəziyyətdir.
Qəlizlənmə, müxtəlif sahələrdə müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, bir sistemin qəlizlənməsi, onun funksionallığının artması ilə yanaşı, idarə olunmasının da çətinləşməsi deməkdir. Bir məsələnin qəlizlənməsi, onun həllinin daha çox vaxt və səy tələb etməsi, daha çox amilin nəzərə alınmasını zəruri etməsi deməkdir. Dilçilikdə isə qrammatikal qaydaların daha mürəkkəbləşməsi, söz ehtiyatının artması və nitq strukturlarının inkişafı qəlizlənmə kimi qiymətləndirilə bilər. Hətta sosial münasibətlərin qəlizlənməsindən də bəhs edilə bilər, bu zaman insanlar arasındakı əlaqələr daha dolaşıq və mürəkkəb hala düşür.
Qəlizlənmənin əks prosesi sadələşmədir. Qəlizləşmiş bir sistemin, vəziyyətin və ya hadisənin sadələşdirilməsi onun daha asan başa düşülməsi və idarə olunması üçün vacibdir. Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, hər zaman qəlizlənmə mənfi bir hal kimi qəbul edilmir. Bəzən mürəkkəbləşmə, inkişaf və tərəqqinin göstəricisi ola bilər. Məsələn, elmin, texnikanın və ya incəsənətin inkişafı ilə bağlı proseslərdə qəlizlənmə müşahidə olunur və bu, həmin sahələrdəki irəliləyişin əlamətidir. Ona görə də qəlizlənmənin müsbət və ya mənfi təsirlərini kontekstdən asılı olaraq qiymətləndirmək lazımdır.
Ümumiyyətlə, "qəlizlənmə" sözü, bir prosesin mürəkkəbləşməsini, dolaşıqlığının artmasını ifadə edən çoxşaxəli və mənalı bir termindir. Onun dəqiq mənası həmişə istifadə olunduğu kontekstdən asılıdır.