Qəlizləşmə "Qəlizləşmək" felindən törəmiş bir isimdir və əsasən bir şeyin və ya hadisənin daha mürəkkəb, daha çətin başa düşülən və idarə oluna bilən hala gəlməsi mənasını ifadə edir. Sadəcə "mürəkkəbləşmə" demək deyil, bu prosesin müəyyən bir səviyyədən yuxarıya, daha çətin bir səviyyəyə keçməsini vurğulayır. Qəlizləşmə prosesi tədricən və ya birdən-birə baş verə bilər, və bu zaman qarşılıqlı əlaqələr daha çox qarışıqlaşır, həll edilməsi daha çox vaxt və səy tələb edən yeni amillər meydana çıxır.
Qəlizləşmə müxtəlif sahələrdə müşahidə oluna bilər. Məsələn, bir sistemin (məsələn, iqtisadi, siyasi və ya sosial sistemin) qəlizləşməsi onu daha az nəzarət olunan və proqnozlaşdırıla bilməz hala gətirir. Texnologiyaların qəlizləşməsi isə bəzən insanların onları başa düşməsini və istifadəsini çətinləşdirir. Hətta gündəlik həyatda da sadə bir məsələnin qəlizləşməsi baş verə bilər - məsələn, bir mübahisənin ətraflı, qarışıq və həlli çətin olan bir vəziyyətə çevrilməsi.
Qəlizləşmənin səbəbləri çox müxtəlifdir: artan mürəkkəblik, yeni amillərin əlavə olunması, qarşılıqlı əlaqələrin artması, nəzarət mexanizmlərinin zəifliyi, məlumat çatışmazlığı və s. Qəlizləşmə həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Məsələn, bir texnoloji sistemin qəlizləşməsi onun daha çox funksiyanı yerinə yetirməsinə imkan verə bilər, lakin eyni zamanda istifadəsini çətinləşdirə bilər. Buna görə də, qəlizləşmə prosesini idarə etmək və mümkün mənfi nəticələrdən qaçınmaq üçün müvafiq strategiyaların tətbiqi vacibdir.
Nəticə olaraq, qəlizləşmə sadəcə bir söz deyil, dinamik bir prosesdir ki, bu prosesin baş vermə səbəblərini, nəticələrini və idarə olunma üsullarını başa düşmək çox vacibdir. Həyatımızın müxtəlif sahələrində qarşılaşdığımız mürəkkəbliklərin mahiyyətini daha dəqiq anlamaq üçün "qəlizləşmə" anlayışını daha dərindən araşdırmaq lazımdır.