Qəlizləşmək felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası, bir şeyin daha mürəkkəb, daha çətin başa düşülən və ya idarə olunan bir hala gəlməsidir. Sadəcə "qəliz hala düşmək" ifadəsi ilə məhdudlaşdırmaq isə sözün ifadə etdiyi geniş məna çalarlarını əhatə etmir.
Qəlizləşmə, sadəcə fiziki bir proses olmayıb, abstrakt anlayışları, sistemləri, münasibətləri, hətta dilləri də əhatə edə bilər. Məsələn, bir məsələnin qəlizləşməsi onun daha çox detala, daha mürəkkəb hesablamalara, daha çox amilin nəzərə alınmasını tələb etməsi deməkdir. Bir sistemin qəlizləşməsi isə onun daha çox hissədən təşkil olunması, bu hissələrin qarşılıqlı əlaqələrinin daha mürəkkəb olması, idarəetməsinin daha çətin olması deməkdir.
Dil baxımından, qəlizləşmə ədəbi üslubun ağırlaşması, cümlələrin uzun və mürəkkəb qurulması, anlaşılmaz ifadələrin istifadə olunması kimi təzahür edə bilər. Hətta sadə bir proses zaman keçdikcə, əlavə amillərin daxil olması ilə qəlizləşə bilər. Misal olaraq, əvvəlcə sadə bir plana bənzəyən bir layihənin, icrası zamanı meydana çıxan gözlənilməz problemlər və yeni tələblər nəticəsində necə qəlizləşdiyini göstərmək olar.
Palçıq misalında isə, qəlizləşmənin mənası fiziki bir prosesi əks etdirir. Palçıq quruyub sərtləşərək, hərəkət etdirmək və ya təmizləmək baxımından daha çətin bir hala düşür. Yəni buradakı qəlizləşmə, əsasən, fiziki mürəkkəbliyə, manipulyasiya çətinliyinə işarədir.