Qəlsəməli sifəti zoologiya sahəsində istifadə olunan bir termindir və qəlsəməyə malik olan, yəni tənəffüs prosesini suda həll olmuş oksigeni qəlsəmələri vasitəsilə həyata keçirən canlıları ifadə edir. Bu, suda yaşayan bir çox canlı üçün xarakterik bir xüsusiyyətdir. Qəlsəmələr xüsusi olaraq sudan oksigenin sorulması və karbon qazının xaric edilməsi üçün inkişaf etmiş orqanlardır.
Qəlsəməli heyvanlar, balıqlar, xərçəngkimilər, molyuskalar və bəzi qurbağaların sürfələri kimi müxtəlif taksonomik qrupları əhatə edir. Onların qəlsəmələrinin quruluşu və işləmə mexanizmi müxtəlif növlərdə fərqlənə bilsə də, ümumi məqsəd – sudan oksigen əldə etmək – dəyişməz qalır. Bəzi hallarda, qəlsəmələr dəri altında, bəzilərində isə xarici olaraq yerləşir. Xarici qəlsəmələr suda daha yaxşı oksigen mübadiləsinə imkan versə də, yırtıcılara qarşı daha həssasdır.
Qəlsəmələrin fiziologiyası çox maraqlıdır. Su qəlsəmələrdən keçərkən, incə qan damarları şəbəkəsi ilə zəngin olan nazik divarlarından oksigen qana keçir, eyni zamanda karbon qazı qandan suya yayılır. Bu proses diffuziya adlanır və qəlsəmələrin böyük səth sahəsi bu prosesin səmərəliliyini artırır. Qəlsəməli heyvanların təkamül tarixi və onların müxtəlif mühitlərə uyğunlaşması, biologiyada maraqlı tədqiqat mövzularıdır.
Beləliklə, "qəlsəməli" termini sadəcə bir sifət deyil, mürəkkəb fizioloji prosesləri, təkamül tarixini və su mühitindəki həyatı əks etdirən bir termindir. Bu canlıların suda nəfəs almasına imkan verən bu unikal orqanlar, təbiətin möhtəşəm uyğunlaşma qabiliyyətinin bariz nümunəsidir.