İkitənəffüslülər (Dipnoi) – zoologiya elmində xüsusi bir qrup su canlılarını təsvir edən termindir. Bu qrupdakı balıqlar unikal bir xüsusiyyətə sahibdirlər: həm suda həll olmuş oksigeni qəlsəmələri ilə, həm də atmosfer havasındakı oksigeni isə ibtidai ciyərləri ilə mənimsəyə bilirlər. Yəni, onlar əslində iki fərqli tənəffüs sisteminə malikdirlər.
Bu adaptasiya onlara çox əlverişsiz ekoloji şəraitlərdə, xüsusilə də quru qalan və ya oksigen səviyyəsi aşağı olan su hövzələrində yaşamağa imkan verir. Quru dövrlərində bəzi növlər palçıq içində yuvalar quraraq, bir növ qış yuxusuna bənzər vəziyyətə keçir və ciyərləri vasitəsi ilə tənəffüs edirlər. Suya qayıtdıqdan sonra isə yenidən həm qəlsəmələri, həm də ciyərləri ilə tənəffüs edə bilirlər.
İkitənəffüslülər, qədim bir qrup balıq olaraq, evolyusiya tarixində əhəmiyyətli bir yer tutur. Onların həm suda, həm də quruda tənəffüs edə bilmə qabiliyyəti, su canlılarının quruda yaşamağa adaptasiya prosesinin təkamülünü anlamaqda əvəzolunmaz bir faktordur. Bu, onların suda yaşayan əcdadlarından quruda yaşayan onurğalılara doğru keçidin təkamülünün əlçatan bir nümunəsi olaraq qəbul edilir.
Bu qrupa aid olan balıqlar müxtəlif formalara və ölçülərə malikdirlər. Onların bədən quruluşu və həyat tərzi yaşadıqları mühitə uyğunlaşmışdır. Bu günə qədər yaşayan ikitənəffüslülər Avstraliya, Afrika və Cənubi Amerikanın müxtəlif su hövzələrində yaşayırlar. Onların sayı azalmışdır və bəzi növləri nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşir.