Qəzavət (ər. قضاوت - qadaavat) sözü köhnə Azərbaycan dilində və dini terminologiyada geniş istifadə olunan bir termindir. Ərəbcə "qazı" (قاضي) sözündən törəmiş "qəzavət" əslində "qazilik" və ya daha geniş mənada "dini idarə" mənasını verir. Bu, müasir dövrün məhkəmə sistemi ilə müqayisə edilə bilər, ancaq daha çox dini hüquqa və Şəriət qanunlarına əsaslanan bir idarəetmə formasını ifadə edir.
Orta əsrlər Azərbaycanında və İslam dünyasının digər bölgələrində qəzavət sistemi, dini məsələlərin həlli ilə yanaşı, bəzən mülki və hətta bəzi siyasi məsələlərdə də söz sahibi olmuşdur. Qazılar, yalnız dini qaydalar əsasında hökm verən deyil, həm də cəmiyyətdə müəyyən bir nüfuz və hakimiyyətə malik olan şəxslər idilər. Onların qərarları ictimai həyat üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.
Mətnimizdə verilən misal ("Mülki və siyasi işlər hökumətə aid məsələ olduğundan, qəzavət bu işə qarışmamışdır") qəzavətin fəaliyyət dairəsinin məhdudiyyətini göstərir. Bu, qəzavətin hər zaman və hər yerdə bütün məsələlərdə söz sahibi olmadığını, müəyyən bir səlahiyyət çərçivəsində fəaliyyət göstərdiyini göstərir. Hökumətin mövcud olduğu və güclü olduğu yerlərdə, qəzavətin mülki və siyasi işlərə qarışmaması daha çox ehtimal idi. Bununla belə, güclü mərkəzi hökumətin olmadığı və ya zəif olduğu dövrlərdə qazıların və qəzavətin rolunun daha geniş və mühüm olduğu düşünülə bilər.
Yekun olaraq, "qəzavət" sözü sadəcə "qazilik" demək deyil, orta əsr İslam cəmiyyətlərində dini hüququn tətbiqi, ictimai həyatın tənzimlənməsi və ədalətin təmin edilməsində mühüm rol oynayan mürəkkəb bir institutu ifadə edir. Onun nüfuzunun və səlahiyyətlərinin miqyası dövrün siyasi və sosial şəraitindən asılı olaraq dəyişirdi.