Qıcırdamaq – fəal sifət. İki və ya daha çox səth bir-birinə sürtülərək xarakterik bir səs, yəni qıcırtı səsi çıxarması deməkdir. Bu səs, səthlərin kobudluğundan, quru olmasından və ya aralarında sürtünməni artıran digər amillərdən (məsələn, toz, qum) qaynaqlanır. Qıcırtı səsi həm zəif, həm də güclü ola bilər, səthlərin təbiəti və sürtülmə qüvvəsindən asılı olaraq tezliyini dəyişə bilər. Mühəndislikdə, qıcırdama səsi, hərəkətli hissələrin yararsız vəziyyətdə olduğunu və ya yağlanmağa ehtiyac olduğunu göstərən bir əlamət kimi qiymətləndirilir.
Qıcırdamaq sözü yalnız fiziki səthlərin sürtülməsindən yaranan səslər üçün deyil, həmçinin bəzən metaforik mənada da işlədilir. Məsələn, “qəlbi qıcırdamaq” ifadəsi kədər və ya narahatlıq hissi ilə əlaqələndirilə bilər, sanki daxili hisslər bir-birinə sürtülərək əziyyətli bir səs çıxarır. Bu metaforik istifadə, qıcırtı səsinin yaratdığı narahatlıq və diskomfort hissinin əks etdirilməsi üçün seçilir.
Misal olaraq verilən şeir parçasında “Qollarında zəncir qıcırdayaraq” ifadəsi, zəncirin hərəkəti zamanı metal hissələrin bir-birinə sürtülməsindən və nəticədə yaranan səsindən bəhs edir. Bu, oxucuya həm fiziki bir mənzərə təqdim edir, həm də məhbus və ya əsir kimi təsvir edilən şəxsin əzabını və ya çətin vəziyyətini vurğulayır. Zəncirin qıcırtısı bir simvol kimi, məcburiyyətin, azadlığın məhdudluğunun və ya əziyyətin səs-küyünü təcəssüm etdirir.