Qığılcım sözü Azərbaycan dilində yanma hadisəsi ilə sıx bağlı olub, kiçik ölçülü, yüksək temperaturlu və qısamüddətli bir parıltı, od zərrəciyi və ya alov parçası kimi təsvir olunur. Sadəcə "od zərrəcikləri" deməkdən daha çox, qığılcım, əslində, qızmar bir cisimdən ayrılan və havada müvəqqəti olaraq parıldayan kiçik bir enerji partlamasıdır. Bu, metalın sürtülməsindən, elektrik boşalmasından və ya yanma prosesinin intensivliyindən yaranır.
Qığılcımın yaranma mexanizmi hər zaman eyni olmasa da, əsasında maddənin sürətli oksidləşməsi durur. Məsələn, dəmirin sürtülməsi zamanı qığılcımın yaranması, dəmir hissəciklərinin havadakı oksigenlə sürətlə reaksiyaya girməsi və bu reaksiyanın nəticəsində yaranan istilik və işıq enerjisinin ifadəsidir. Elektrik qığılcımı isə elektrik enerjisinin qısa müddət ərzində hava boşluğundan keçməsi ilə əlaqədardır. Bu zaman hava ionlaşır və yüksək temperaturlu plazma yaranır ki, bu da parlaq bir qığılcım şəklində özünü göstərir.
Qığılcımın məcazi mənaları da vardır. Məsələn, "qığılcım vurmaq" ifadəsi, həmsöhbətin diqqətini cəlb edən maraqlı bir fikir, kəşf və ya başlanğıc mənasını verir. Yəni, bir şeyin inkişafının, yeniliyin və ya həyəcanın əvvəlinə işarə edir. Bu məcazi məna qığılcımın qısa, lakin intensiv və enerjili təbiətinə əsaslanır.
Qısacası, "qığılcım" sözü sadəcə fiziki bir hadisəni deyil, həm də enerji, həyacan və yeniliyin simvolunu özündə əks etdirir. Onun çox qısa müddətli olmasına baxmayaraq, təsir gücü çox böyük ola bilər - həm fiziki, həm də məcazi mənada.