izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Qırç-qırç: Azərbaycan dilində "qırç-qırç" sözü, dişlərin bir-birinə sürtülməsindən yaranan səsi təsvir edən təqlid sözüdür. Bu səs, adətən dişlərin quru və sərt bir şəkildə sürtülməsindən, bəzən isə dişlərin sərt bir səthə sürtülməsindən yaranır. Sözün təbiəti, onun onomatopoetik (səs-təqlid) olduğunu göstərir - yəni səsin özü sözün formasını müəyyənləşdirir.

Daha dəqiq desək, "qırç-qırç" səsi, dişlərin sürtülməsindən əlavə, digər sərt səthlərin bir-birinə sürtülməsini də ifadə edə bilər. Məsələn, quru oduncaq parçalarının bir-birinə sürtülməsi, ya da iki daşın bir-birinə sürtülməsi zamanı da bu səs yaranır. Beləliklə, sözün mənası kontekstə görə dəyişə bilsə də, əsas mahiyyət sərt səthlərin sürtülməsindən yaranan xarakterik səsi ifadə etməkdədir.

Maraqlı bir məqam da odur ki, "qırç-qırç" səsi bədii ədəbiyyatda, xüsusilə təsviri vasitə kimi geniş istifadə olunur. Yazıçılar bu söz vasitəsi ilə oxucunun qarşısında canlı bir görüntü yaradır, hadisənin ətraflı hiss olunmasını təmin edir. Məsələn, quru yarpaqların küləkdə səs-küyünün, ya da qışda donmuş torpağın sərt səsinin təsvirində "qırç-qırç" sözü çox effektli olur.

Ümumiyyətlə, "qırç-qırç" sadəcə bir səsi təsvir etməklə kifayətlənməyərək, həm də səsin verdiyi duyğunu, ətraf mühitin vəziyyətini oxucuya çatdırmaq qabiliyyətinə malik olan zəngin bir təqlid sözüdür. Onun istifadə dairəsi genişdir və dilin ifadə imkanlarını zənginləşdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz