Qırtlaq (lat. larynx) insan və onurğalı heyvanlarda, nəfəs borusunun başlanğıc hissəsində yerləşən, mürəkkəb quruluşa malik bir orqandır. Sadəcə, ağ ciyərləri əsnəklə (traxeya) birləşdirən bir boru kimi təsəvvür etmək yetərsizdir. Qırtlaq, həm nəfəs almaq, həm də səs çıxarmaq funksiyalarını yerinə yetirən, çox əhəmiyyətli bir orqandır.
Anatomik quruluşuna nəzər salsaq, qırtlağın qığırdaq parçaları, əzələləri və oynaqlarından ibarət olduğunu görərik. Bu qığırdaqlar bir-biri ilə bağlayıcı toxuma və oynaqlar vasitəsilə birləşərək qırtlağın möhkəmliyini və hərəkətlililiyini təmin edirlər. Ən önəmli qığırdaqlar arasında qalxanabənzər qığırdaq (ədəbiyyatda “Adəmin alma”sı kimi də tanınır), üzükvari qığırdaq və əzələlər üzərində yerləşən qırtlaq qapağı (epiqlot) yer alır. Qırtlaq qapağı yemək udulduğu zaman qida borusunun açıq qalmasına və qidanın tənəffüs yollarına düşməsinin qarşısını alır.
Səs çıxarılması prosesi qırtlaqdakı səs telləri (vokal kordlar) sayəsində baş verir. Bu nazik, elastik toxuma zolaqları havaya səs tellərinin üzərindən keçərkən titrəmə yaradır və bu titrəmələr səs dalğalarını meydana gətirir. Səs tellərinin uzunluğu, qalınlığı və gərginliyi səsin hündürlüyünü və tonunu müəyyən edir. Qırtlağın əzələlərinin fəaliyyəti səs tellərinin gərginliyini dəyişdirməyə və səsin modulyasiyasını təmin etməyə imkan verir.
Qırtlağın xəstəlikləri müxtəlif səbəblərdən, məsələn, infeksiyalar, allergiyalar, travmalar və ya şişlər nəticəsində yaranır. Bu xəstəliklər səs dəyişiklikləri, tənəffüs çətinlikləri və hətta həyati təhlükə yarada bilər. Buna görə də qırtlaq sağlamlığına diqqət yetirmək və hər hansı narahatlıq halında mütəxəssislərdən kömək istəmək olduqca vacibdir.
İzah olunan mənada istifadə edilən "qırtlaq" sözü, şifahi dilin poetik və ya obrazlı ifadəsində düşmənin boğazını, həyati mərkəzini bildirmək üçün də işlədilə bilər. Misal olaraq verdiyiniz "Son gülləsini atmış həbəş; dişləri ilə gəmirdi; düşmənin qırtlağını" ifadəsi bunun əyani nümunəsidir. Bu istifadədə qırtlaq həyati bir məqamı, hədəfi ifadə edir.