Qısır sözü Azərbaycan dilində müvəqqəti və ya daimi olaraq nəsil verməyən canlılar üçün istifadə olunan bir sifətdir. Bu, sadəcə olaraq övlad dünyaya gətirmə qabiliyyətinin olmaması demək deyil; daha geniş bir mənaya malikdir. Qısır olma səbəbi müxtəlif amillərdən irəli gələ bilər: genetik qüsurlar, hormonal balans pozğunluqları, fiziki anomaliyalar və ya xəstəliklər.
Məsələn, "qısır inək" ifadəsi bir inəyin süd verə bilməsi ilə yanaşı, buynuzsuz olmasının, ət verə bilməsinin və ya digər xüsusiyyətlərinin qısır olması ilə heç bir əlaqəsi olmadığını göstərir. Yəni, "qısır" sözü yalnız reproduktiv qabiliyyətə aiddir. Bu mənada, qısır bir bitki də toxum verə bilməz, qısır bir torpaq isə bitki yetişdirməyə yararlı deyil.
Tarix boyu qısır olma problemi insanları həm bioloji, həm də sosial olaraq narahat edib. Qədim mədəniyyətlərdə qısır qadınlar tez-tez cəmiyyətdən kənarlaşdırılırdı və ya müxtəlif ritual və inanclara məruz qalırdılar. Müasir tibbdə isə qısırliğı müalicə etmək üçün bir çox üsul mövcuddur. Həm heyvanlarda, həm də insanlarda qısırlilığın səbəblərinin müəyyən edilməsi və müalicəsi geniş tədqiqat mövzusudur. Bu araşdırmalar həm reproduktiv sağlamlığın qorunmasında, həm də əkinçiliyin inkişafında mühüm rol oynayır.
Beləliklə, "qısır" sözünün mənasını sadəcə "doğmayan" kimi təsvir etmək kifayət deyil. Bu sözün arxasında reproduktiv sağlamlıq, bioloji proseslər, sosial-mədəni təsirlər və hətta tarixi kontekst də gizlənir.