Qısqınmaq felinin kökü türk dillərindən gəlmə olub, "çəkinmək", "utanmaq" və "sıxılmaq" mənalarını əhatə edir. Lüğətlərdə verilən bu qısa izah, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Qısqınmaq, sadəcə olaraq bir hərəkətdən çəkinmək deyil, daha çox daxili bir vəziyyəti, psixoloji bir təcrübəni ifadə edir.
Qısqınmağın əsasında duran duyğu, adətən, özünə inamsızlıq, qeyri-müəyyənlik və ya başqalarının fikirlərinə həddindən artıq həssaslıqdır. Kimsə qısqınır və bir iş görməkdən çəkinirsə, bunun səbəbi həmin işin nəticəsindən qorxması, özünü qeyri-kafi hiss etməsi və ya başqalarının onu necə qiymətləndirəcəyindən narahat olması ola bilər. Bu, utanmaqdan daha dərin və daha mürəkkəb bir duyğudur.
Məsələn, "O, səhnəyə çıxmaqdan qısqınırdı" cümləsində, sadəcə olaraq səhnəyə çıxmaqdan çəkinməsi deyil, eyni zamanda tamaşaçıların qarşısında özünü göstərməkdən, onların rəylərindən və mümkün tənqidlərdən narahat olması da ifadə olunur. Yəni, qısqınmağın kökünündə özünə inamsızlıq və ya özünü təqdim etmək qabiliyyətinə şübhə vardır.
Qısqınmaq, utanmaqdan fərqli olaraq, həmişə xarici bir səbəbə bağlı olmaya bilər. İnsan öz daxili dünyası ilə mübarizə apararkən, öz qabiliyyətlərinə şübhə edərək də qısqına bilər. Belə hallarda qısqınmaq, özünü inkişaf etdirmək üçün bir maneə, hədəflərə çatmaqda bir əngəl ola bilər. Buna görə də, qısqınmağı dəf etməyin yollarını öyrənmək, özünə inamı artırmaq üçün mühüm bir addımdır.