Qısma-boğma sözü Azərbaycan dilində əsasən fiziki və ya məcazi mənada hər tərəfdən sıxışdırılma, boğulma vəziyyətini, daralmanı, məhdudlaşdırılmanı ifadə edir. Bu, sadəcə sıxışdırılma deyil, həm də hərəkət azadlığının, nəfəs almağın, inkişafın məhdudlaşdırılmasını əks etdirir. Bir cismin hər tərəfdən sıxılması ilə yanaşı, bir şəxsin və ya bir qurumun maneələrlə, təzyiqlərlə üzləşməsi, fəaliyyətinin əngəllənməsi də qısma-boğma anlayışına daxildir.
Sözün "qısma" hissəsi əşyanın ölçüsünün kiçildilməsini, "boğma" hissəsi isə həyat fəaliyyətinin, inkişafın boğulmasını, məhdudlaşdırılmasını ifadə edir. Bu iki komponentin birləşməsi daha güclü, daha təsirli bir məna yaradır. Belə ki, yalnız sıxışdırılma deyil, həm də bunun nəticələrini – hərəkət azadlığının, inkişaf imkanlarının məhdudlaşdırılmasını vurğulayır.
İfadənin "qısma-boğmaya salmaq" forması daha aktiv, daha təsirli bir məna kəsb edir. Bu, qəsdən, bilinçli şəkildə bir kəsə və ya bir şeyə çətinlik yaratmaq, onu sıxışdırmaq, inkişafını əngəlləmək məqsədini ifadə edir. Məsələn, bir iş adamının rəqibləri tərəfindən bazar payının azaldılması, maliyyə vəsaitlərinin məhdudlaşdırılması qısma-boğmaya salınma nümunəsi kimi göstərilə bilər. Yaxud bir bitkinin həddindən artıq suvarılması da onu "qısma-boğmaya salmaq" anlamına gələ bilər.
Ümumiyyətlə, "qısma-boğma" sözü sadəcə fiziki təzyiqi deyil, həm də məhdudlaşdırma, boğulma, inkişafın əngəllənməsi kimi məcazi mənaları da əhatə edən çoxşaxəli bir termindir. Sözün istifadə edildiyi kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşir və daha yaxşı anlaşılır.