Qısmaq felinin əsas mənası, iki əşyanı bir-birinə sıxmaq, bir şeyi digərinə sıxaraq tutmaqdır. Bu, sadəcə əşyaların fiziki yaxınlaşması deyil, onların bir-birinə bərk basdırılması, hətta sıxılaraq deformasiyaya uğramasını da əhatə edə bilər. Misal üçün, bir parça kağızı qısmaq, onu qatlamaqdan daha çox, barmaqlar arasında bərk sıxmaq deməkdir. Bu hərəkət nəticəsində kağızın forması dəyişə, hətta cırıla da bilər.
Lüğətdəki nümunədə olduğu kimi ("Şərəfnisə xanım şəkil kağızlarını dişin-dişinə qısıb, əlində bərkbərk övkələyir, salır ayağı altına"), qısmaq hərəkəti əşyanın nəzarət altında saxlanılması məqsədini daşıyır. Şərəfnisə xanım kağızları əlində sıxmaqla, onları təsadüfən düşməkdən və ya zədələnməkdən qoruyur. Bu mənada qısmaq, həmçinin bir şeyi möhkəm tutmağı, əlindən düşməsinə imkan verməməyi də bildirir.
Qısmaq hərəkətinin məcazi mənaları da mövcuddur. Məsələn, "məsələnin qısmığına düşmək" ifadəsi məsələnin ən vacib, ən əsas hissəsinə toxunmaq deməkdir. Bu, "qısmaq" felinin əşyanın əsas hissəsinə, mahiyyətinə yönəlməsini ifadə edir. Beləliklə, "qısmaq" yalnız fiziki bir hərəkət deyil, həm də məqsədyönlü bir fəaliyyət olaraq, sələtin, mahiyyətin tutulması, əsas məqamların qeyd olunması mənasını da verə bilər.
Qısmaq felinin sinonimləri arasında "sıxmaq", "bərk tutmaq", "möhkəm saxlamaq" kimi sözlər yer alır, lakin hər biri özünəməxsus incəlikləri ilə fərqlənir. "Qısmaq" daha çox iki əşyanın arasındakı sıxılmanı, bərk bir-birinə yapışdırılmasını ifadə edərək, daha spesifik bir məna daşıyır.