izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Qızlarağası sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində hökmdarın hərəmxanasına nəzarət edən saray xidmətçisi kimi təqdim olunsa da, bu tərif sözün zəngin mənasını tam əks etdirmir. Qızlarağası vəzifəsi sadəcə nəzarətdən ibarət deyildi; o, hərəmxananın idarə olunmasında, qadınların təhlükəsizliyinin təmin olunmasında, onların ehtiyaclarının ödənilməsində və hətta hökmdarla əlaqələrinin tənzimlənməsində mühüm rol oynayırdı. Bu vəzifənin ağırlığı və məsuliyyəti çox yüksək idi, çünki hərəmxana həm hökmdarın şəxsi həyatı, həm də siyasi həyatının mühüm bir elementi idi.

Qızlarağasının səlahiyyətləri sarayın iyerarxiyasından, hökmdarın xasiyyətindən və dövrün siyasi və sosial durumundan asılı olaraq dəyişirdi. Bəzi hallarda qızlarağası çox güclü bir mövqeyə malik olaraq, hökmdarın qərarlarına təsir edə bilir, hətta saray intriqalarında əsas rol oynaya bilirdi. Digər hallarda isə, o, daha çox formal bir vəzifəni yerinə yetirir, əsasən nizam-intizamı qoruyub saxlayırdı. Sözün özündən də göründüyü kimi, bu vəzifəyə daha çox qadınlar təyin olunurdu, lakin bəzi tarixi mənbələr kişilərin də bu vəzifədə çalışdığını göstərir.

Əndərun, birun, qısqanc xadimlər və qürbət kimi anlayışlar qızlarağasının vəzifəsinin əhatə dairəsini daha aydın göstərir. Hərəmxananın (əndərun) daxili həyatı ilə biruna (sarayın açıq hissəsi) arasında əlaqəni təmin edən qızlarağası, həm də hərəmxananın sıx qorunan məkanını qoruyan qısqanc xadimlərə nəzarət edirdi. Qürbət (vətənindən uzaqda olma) isə, saray həyatının təcrid olunmuş və xüsusi bir tərzi həyatı vurğulayır. Bütün bunlar qızlarağasının yalnız bir nəzarətçi deyil, həm də stratejik bir mövqedə olan, həssas və mürəkkəb bir vəzifəni icra edən bir şəxs olduğunu göstərir.

Beləliklə, "qızlarağası" sözü sadəcə bir vəzifə adı deyil, tarixi, siyasi və sosial kontekstdə dərin mənalar daşıyan bir termindir. Bu termin, saray həyatının, xüsusilə də hərəmxananın sirli və maraqlı dünyasına işıq tutur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz