Qonaq-qara sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış, məcazlı bir ifadədir. Sözün əsl mənası, etimoloji kökü qonaq sözündən gəlir və əsasən çoxlu, davamlı qonağın olmasını bildirir. Sadəcə "qonaq" sözündən fərqli olaraq, "qonaq-qara" ifadəsi qonaqların sayının çoxluğunu, davamlılığını, hətta bəzən istənməyən dərəcədə çox olmasını vurğulayır.
Bu ifadənin istifadəsində bir az da ironiya və ya yumor hissi ola bilər. Məsələn, evdə daim qonaq olan bir ailə üçün "onun həmişə qonaq-qarası olur" cümləsi həm qonaqların çoxluğunu bildirir, həm də bu vəziyyətin bəlkə də ailə üzvlərinə bir qədər çətinlik yaratdığını nəzərdə tutur. "Qonaq-qara"nın "qonaq bolluğu" mənasını verməklə yanaşı, "çoxlu adamın gəlib-gedməsi, qarışıqlıq" kimi mənaları da ola bilər.
Lüğətlərdə sadəcə "qonaqlar" kimi izah edilməsinə baxmayaraq, "qonaq-qara" ifadəsi dilin canlılığını, məcazlı ifadələrin zənginliyini göstərir. Onun "qonaq" sözündən daha çox emosional yük daşıması, danışığın təsirini artırması bu ifadənin əhəmiyyətini aydın göstərir. Beləliklə, "qonaq-qara" sadə bir sinonim deyil, Azərbaycan dilinin məcazlı ifadəsinin nümunəsidir və kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər.