Qönçəlik sözü Azərbaycan dilində bir bitkinin, xüsusilə də gülün, çiçəyinin tam açılmamış, qönçə halını və bu halın davam etdiyi müddəti ifadə edir. Yəni, qönçəlik, gülün hələ çiçəklənməmiş, ləçəkləri qapalı, büzüşmüş və açılmaq üzrə olan vəziyyətidir. Bu mərhələ, bitkinin inkişafında həm də gizli bir gözəllik, potensial bir çiçəklənmə vəd edir.
Lüğətlərdə qısaca izah olunsa da, qönçəlik anlayışı daha geniş mənalar da daşıya bilər. Məsələn, "qönçəlik dövrü" deyərkən, hər hansı bir hadisənin, prosesin və ya insan həyatının hələ tam formalaşmamış, inkişafının başlanğıc mərhələsini, potensialını və gizli imkanlarını ifadə etmək olar. Bu mənada, qönçəlik gələcək üçün bir ümid və vəddir; hələ açılmamış bir gözəllik, bir potensial.
Nəzərə alınmalıdır ki, şeir misrasında verilən "Gül qönçəlikdə gərçi olur xarə aşina; Açsa niqabını, olur əğyarə aşina" misrası, qönçəliyin həm gizlilik, həm də açılma ilə bağlı simvolik bir mənasını əks etdirir. Qönçə halında olan gül yalnız özünə məxsus, "xarə aşina" (özünə yaxın olanlara) tanışdır. Ancaq çiçəkləndikdən, "niqabını açdıqdan" sonra isə daha geniş kütləyə, "əğyarə" (tanımadığı insanlara) də aşina olur. Bu, qönçəliyin həm gizlilik, həm də açıqlıq, özəllikdən ümumiyətə keçid mərhələsi kimi dəyərləndirilməsinə imkan verir.
Beləliklə, qönçəlik sadəcə botanik bir termin deyil, eyni zamanda ədəbiyyatda, incəsənətdə və hətta gündəlik həyatda müxtəlif simvolik mənalar daşıyan bir anlayışdır. O, həm təbiətin gözəlliyinin başlanğıcını, həm də potensialın, inkişafın və yeni bir mərhələyə keçidin simvoludur.