Quberniya (latıncadan) Çar Rusiyası və Sovetlər İttifaqında rayonlaşmadan əvvəlki dövrlərdə əsas inzibati-ərazi vahidi olaraq istifadə edilən bir termindir. Müasir anlayışlarla vilayətə bənzəyən bu inzibati vahid geniş ərazini, bir neçə qəza və ya dairəni əhatə edirdi. Quberniyanın idarə olunması qubernator adlı yüksək rütbəli bir məmur tərəfindən həyata keçirilirdi.
Quberniyanın sərhədləri, əhalisi və iqtisadi quruluşu müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişirdi. Coğrafi mövqeyi, əhalinin sıxlığı, iqtisadi potensialı və strateji əhəmiyyəti kimi faktorlar quberniyanın ölçülərini və əhəmiyyətini müəyyən edirdi. Bəzi quberniyalar böyük və əhalisi çox olan, digərləri isə kiçik və əhalisi az olan əraziləri əhatə edə bilərdi.
Quberniya sistemi çar Rusiyasının inzibati strukturunun əsas sütunlarından biri idi və ərazinin idarə edilməsində, vergi toplanmasında, ədliyyənin həyata keçirilməsində və digər dövlət funksiyalarının yerinə yetirilməsində mühüm rol oynayırdı. Sovetlər İttifaqında da bu sistem müəyyən bir müddət istifadə edildikdən sonra rayonlaşma ilə əvəz olunmuşdur. "Gəncə quberniyasının aclarından ötrü" ifadəsi kimi tarixi mətnlərdə rast gəldiyimiz zaman bu inzibati vahidin əhalisinin həyatında və tarixindəki əhəmiyyətini daha yaxşı başa düşürük.
Quberniya anlayışı sadəcə coğrafi bir bölgədən daha çox, tarixi, siyasi və sosial proseslərin mərkəzi olaraq qəbul edilməlidir. O, həm də müəyyən bir dövrün inzibati, iqtisadi və mədəni xüsusiyyətlərini əks etdirir. Ona görə də, quberniya tarixini araşdırmaq həmin dövrün daha dərin və dolğun təsvirini əldə etməyə imkan verir.