Qulyabanı: Azərbaycan mifologiyasında və folklorunda xüsusi yer tutan, tənha və təhlükəli yerlərdə görünən əfsanəvi bir varlıqdır. Xurafatçı inanclara görə, qulyabanı adətən tənha çöllərdə, sıx meşələrdə, qaranlıq və səssiz yerlərdə, insanlardan uzaqda qalan kimsələrə görünər. Onun görünüşü və xüsusiyyətləri mənbədən mənbəyə dəyişsə də, ümumiyyətlə, qorxulu və dəhşətli bir görünüşə sahib olduğu təsvir edilir.
Qulyabanı haqqında nağıllar və əfsanələr əsasən insanları təbiətin qüvvəsinə, tək qalmağın təhlükələrinə və bilinməyənin qorxusuna qarşı diqqətli olmağa çağırır. Bu mifoloji varlığın təsviri, insan psixologiyasının qaranlıq və bilinməyən qarşısındakı qorxusunu əks etdirir. Tənha və qaranlıq mühitdə baş verən qəribə səslər, kölgələr və hərəkətlər, insan təxəyyülünü qıcıqlandırarək, qulyabanı kimi mifoloji varlıqların yaranmasına səbəb olur.
Qulyabanının görünüşü haqqında konkret təsvir yoxdur, lakin əksər nağıllarda onun dəhşətli, qorxulu və qeyri-adi bir varlıq olduğu qeyd olunur. Bəzən insan bənzərliyi ilə təsvir edilən qulyabanı, bəzən isə tamamilə fərqli, mistik bir görünüşə malik ola bilər. Onun gücü və qabiliyyətləri də müxtəlif şəkildə təsvir olunur; bəzi nağıllarda insanları aldatmaq və çaşdırmaq qabiliyyətinə malik olduğu deyilir, bəzilərində isə daha təhlükəli və hətta ölümcül bir varlıq kimi təsvir olunur.
Qulyabanı haqqında əfsanələr, Azərbaycanın zəngin folklorunun və mifoloji irsinin vacib bir hissəsidir. Bu əfsanələr nəsildən-nəsilə ötürülərək, mədəniyyətin bir hissəsinə çevrilib və insanların qorxu və təxəyyül dünyasını əks etdirir.