Qumaş sözü Azərbaycan dilində toxunmuş parçanı ifadə edən geniş mənalı bir termindir. Əsasən ipək, yun, pambıq, kətan kimi təbii liflərdən, eləcə də müasir dövrdə sintetik liflərdən hazırlanan müxtəlif növ parçaları əhatə edir. Sadəcə parça deyil, həm də bu parçanın keyfiyyəti, toxuması, naxışı, rəngi və istifadə sahəsini nəzərdə tutur. Məsələn, "pambıq qumaş", "ipək qumaş", "kətan qumaş" kimi ifadələr müxtəlif materiallardan hazırlanmış spesifik parçaları göstərir.
Tarixən qumaş istehsalı əhali üçün həyati əhəmiyyət kəsb edirdi və hər bir mədəniyyətdə özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə fərqlənirdi. Toxuculuq sənəti nəsildən-nəslə ötürülən bir ənənə olub, bədii zövqü və incəsənəti özündə əks etdirirdi. Müxtəlif regionlarda və dövrlərdə istifadə olunan xammal, toxuma üsulları və naxışlar qumaşların müxtəlifliyini və unikallığını müəyyən edirdi.
Hacı Qara əsərinin misalında olduğu kimi, "qumaş" sözü yalnız materialı deyil, həm də onun keyfiyyətini, qiymətini və ya statusunu ifadə edə bilər. "Bunların qumaşı özgə qumaşdır" ifadəsi qumaşın adi bir parça olmadığını, daha dəyərli və ya nadir bir materialdan olduğunu vurğulayır. Bu, həm də müştərinin bu keyfiyyətli materiala sahib olmaq imkanının olduğunu göstərir.
Beləliklə, "qumaş" sözü sadəcə bir parça deyil, tarixi, mədəni və sosial kontekstləri özündə əks etdirən zəngin bir anlayışdır. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası toxunmuş parçanı ifadə etməkdən ibarətdir.