Qumlanma sözü "qumlanmaq" fellindən törəmiş bir isimdir və əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci və daha geniş yayılmış mənası yer səthinin qumla örtülməsi, qumla dolması, qumla çoxalması prosesidir. Bu, təbii hadisələr nəticəsində (məsələn, küləyin təsiri ilə qum təpələrinin yaranması və ya çayların qum daşıması) və ya insan fəaliyyəti nəticəsində (məsələn, qum yataqlarının aşınması və ya qazıntı işləri) baş verə bilər. Qumlanma nəticəsində əkin sahələri, yaşayış məntəqələri və ya digər infrastruktur obyektləri zərər görə bilər. Bu proses, xüsusilə səhra və ya sahil ərazilərində daha çox müşahidə olunur.
İkinci mənada isə "qumlanma" sözü bir şeyin qum kimi xırda, səpələnmiş və ya dağılmış halda olması kimi ifadə edilir. Məsələn, "fikirləri qumlanma halındadır" deyərkən, fikirlərin nizamsız, qarışıq və aydın olmayan olduğunu bildirmək istənilir. Bu mənada, "qumlanma" metaforik bir ifadə olaraq işlənir və əşyanın fiziki olaraq qumla örtülməsini deyil, onun parçalanmış, nizamsız və ya qeyri-müəyyən halını ifadə edir. Bu istifadə daha az yayılmış olsa da, dilin ifadə imkanlarını zənginləşdirən bir nüansı təmsil edir.
Qumlanma prosesinin təsiri nəinki ətraf mühitə, həm də insan həyatına geniş təsir edir. Təbii qumlanma torpaqların məhsuldarlığını azaldır, nəqliyyatda çətinliklər yaradır və hətta bəzi hallarda yaşayış məntəqələrinin təhlükəsizliyinə təhdid edir. İnsan fəaliyyəti ilə əlaqəli qumlanma isə ətraf mühitin daha ciddi problemlərinə səbəb ola bilər. Ona görə də, qumlanmanın qarşısının alınması və ya nəticələrinin aradan qaldırılması üçün müxtəlif tədbirlərin görülməsi vacibdir.