Malyariya – Plasmodium cinsinə aid parazitlərin törətdiyi, anofel ağcaqanadlarının dişləməsi ilə yayılan, növbəli titrətmə və qızdırma ilə xarakterizə olunan ağır bir yoluxucu xəstəlikdir. Sadəcə "titrətməqızdırma" kimi təsvir etmək, xəstəliyin mürəkkəbliyini və potensial ölümcül təsirini tam əks etdirmir.
Xəstəliyin əsas əlamətləri arasında yüksək hərarət (qızdırma), şiddətli titrəmələr, ağır baş ağrıları, əzələ ağrıları, qusma və yorğunluq yer alır. Bu simptomlar parazitlərin qaraciyərdə və qanda çoxalması ilə əlaqədardır. Xəstəliyin gedişi müxtəlif ola bilər, bəzi hallarda yüngül simptomlarla keçərkən, digər hallarda səhhəti ciddi şəkildə pozur və hətta ölümlə nəticələnə bilər.
Malyariya əsasən tropik və subtropik bölgələrdə yayılmışdır və hər il milyonlarla insanı təsirləyir. Xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün ağcaqanadların çoxalmasının qarşısını alan tədbirlər, məsələn, ağcaqanad torlarının istifadəsi, su hövzələrinin təmizlənməsi və insektisidlərin tətbiqi vacibdir. Bundan əlavə, profilaktik dərmanların qəbulu səyahət edənlər üçün tövsiyə olunur.
Malyariya ilə mübarizədə effektiv müalicənin əhəmiyyəti böyükdür. Xəstəliyin müalicəsi üçün müxtəlif dərmanlar mövcuddur, lakin parazitlərin dərmanlara davamlılığının artması səbəbindən müalicənin seçimi həkim tərəfindən müəyyən edilməlidir. Vaxtında və düzgün müalicə xəstəliyin ağırlaşmasının və ölüm hallarının qarşısını alır.
Qısaca, malyariya yalnız titrəmə və qızdırma deyil, ciddi tibbi müdaxilə tələb edən, ölümcül ola bilən mürəkkəb bir yoluxucu xəstəlikdir. Onunla mübarizə həm fərdi səviyyədə, həm də ictimai səhiyyə tədbirləri vasitəsilə aparılmalıdır.