izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mexanisist (yun. μηχανισμός - mexanismos - mexanizm) termini, əsasən fəlsəfə və elm tarixində, kainatı və ya təbiəti böyük bir mexanizm kimi, yəni qarşılıqlı əlaqəli hissələrdən ibarət, əvvəlcədən müəyyən edilmiş qanunlara tabe olan və daxili məqsədsiz bir sistem kimi görən baxış nöqtəsini ifadə edir. Mexanisist dünya görüşünə sahib olan şəxs mexanistdir.

Bu baxış bucağı, XVII-XVIII əsrlərdə, Nyuton fizikasının inkişafı ilə birlikdə geniş yayılmışdır. Mexanisistlər düşünürlər ki, kainatın işləmə mexanizmi tamamilə səbəb-nəticə əlaqələrinə əsaslanır və heç bir ilahi müdaxiləyə, qeyri-maddi qüvvələrə ehtiyac duyulmur. Hər şey dəqiq və hesablana bilən qanunlar vasitəsilə idarə olunur. Bu yanaşma, təbiətin öyrənilməsinə elmi metodun tətbiqini dəstəkləyir və təbiətdəki hadisələri mexaniki modellər vasitəsilə izah etməyə cəhd edir.

Lakin, mexanist dünya görüşünün tənqidçiləri qeyd edirlər ki, bu yanaşma həyatın, şüurun və sərbəst iradənin mahiyyətini tam izah edə bilmir. Mexanist model, canlı orqanizmlərin mürəkkəbliyini və özünü tənzimləmə qabiliyyətini tam əhatə edə bilməməsi ilə tənqid olunur. Müasir elm, mexanist yanaşmanın bəzi məhdudiyyətlərini qəbul etsə də, elmi tədqiqatlarda mexanist modellər hələ də geniş istifadə olunur, xüsusilə də fizika və mühəndislik sahələrində. Bu modellər ətraf aləmi daha yaxşı anlamağımız və onunla qarşılıqlı əlaqəni təkmilləşdirməyimiz üçün faydalı vasitələrdir.

Beləliklə, "mexanisist" termini sadəcə bir "mexanizm tərəfdarı" deyil, həm də müəyyən bir fəlsəfi mövqe və elmi yanaşmanı ifadə edir. Bu yanaşma, kainatı mexaniki bir sistem kimi qəbul edir və təbiətin qanunlarını tədqiq etməklə onu anlamağa çalışır. Bu yanaşmanın güclü və zəif tərəfləri olmasına baxmayaraq, tarixi və elmi əhəmiyyəti danılmazdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz