izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mexanist sözü yunan mənşəli olub (yun. μηχανισμός - mexanismos - mexanizm), mexanizmin tərəfdarı olan şəxsi ifadə edir. Lakin bu tərif çox sadə və quru qalır. Daha dəqiq və geniş bir şəkildə izah etsək, mexanist dünya görüşünə sahib olan fərdin, kainatı və onun hadisələrini, o cümlədən canlı orqanizmlərin fəaliyyətini, mexaniki prinsiplər əsasında, yəni sadəcə səbəb-nəticə əlaqələri ilə izah etməsinə inanması deməkdir.

Mexanistlər, təbiətdə baş verən hər bir hadisənin arxasında mürəkkəb, lakin nəhayətində mexaniki bir sistemin olduğunu düşünürlər. Bu sistemdə hər bir hissənin öz funksiyası var və bu hissələrin qarşılıqlı təsiri nəticəsində ümumi nəticə əldə edilir. Onlar canlı orqanizmlərin də mürəkkəb maşınlar kimi işlədiyini, bütün proseslərin fiziki və kimyəvi qanunlara tabe olduğunu iddia edirlər. Ruhu və ya qeyri-maddi bir varlığı işlərin gedişatında təsir edən amil kimi qəbul etmirlər.

Tarix boyu mexanist baxışlar fəlsəfə, elm və texnologiyanın inkişafına ciddi təsir göstərib. Yeni dövr elminin yaranmasında mühüm rol oynamış, tədqiqatçılara kainatı müşahidə etmək və ölçmək, nəticələri riyazi metodlarla təhlil etmək üçün yeni yanaşmalar təqdim etmişdir. Lakin mexanist yanaşmanın məhdudiyyətləri də var. Mürəkkəb sistemlərin özünü-təşkil etməsi, şüur, əxlaq kimi anlayışlar mexanist model çərçivəsində tam izah edilə bilmir. Bu səbəbdən müasir elm və fəlsəfədə mexanizm yanaşması daha çox sistemlər nəzəriyyəsi, informasiya nəzəriyyəsi və digər mürəkkəb modellərlə birgə istifadə olunur.

Beləliklə, mexanist sadəcə bir mexanizmin tərəfdarı deyil, dünyanı və kainatı mexaniki prinsiplər əsasında anlamağa çalışan, təbiətin bütün hadisələrini səbəb-nəticə əlaqələri ilə izah etməyə çalışan bir fəlsəfi və elmi yanaşmanın tərəfdarıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz