Məcburluq (məcburiyyət): İstəyə, arzuya zidd olaraq, zorla, zərurət üzündən, hər hansı bir işin görülməsi və ya vəziyyətin qəbul edilməsi halı. Bu, fərdin öz iradəsindən kənarda qalaraq, xarici təzyiq, təhdid, qanun, əmr və ya digər məcburi amillər nəticəsində hərəkət etməsi deməkdir. Məcburluq həm fiziki, həm də psixoloji təzyiqlər nəticəsində yarana bilər. Fiziki məcburluq açıq-aşkar zor tətbiqini, psixoloji məcburluq isə təhdid, təzyiq, manipulyasiya və ya şantaj kimi üsulları əhatə edir.
Məcburluğun dərəcəsi və təbiəti müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, qanunla müəyyən edilmiş bir məcburiyyət (məsələn, vergi ödəmək) və ya həyatın tələb etdiyi bir məcburiyyət (məsələn, işləmək) tamamilə fərqli məcburluq formalarıdır. Birincisi, sosial qayda və qanun çərçivəsində qəbul edilən bir məcburiyyətdirsə, ikincisi, insanın yaşamaq üçün məcbur olduğu bir vəziyyətdir. Hər iki halda da fərd öz istəyindən kənara çıxaraq hərəkət edir, lakin bu hərəkətlərin mənəvi və hüquqi qiymətləndirilməsi bir-birindən fərqlənir.
Məcburluq termini çox zaman əxlaqi və hüquqi mübahisələrdə mühüm rol oynayır. Məsələn, məcburluq altında verilmiş ifadənin etibarlılığı, məcburluq nəticəsində törədilmiş cinayətin cəzalandırılması və sair məsələlər məcburluq anlayışının dəqiq tərifinə bağlıdır. Bu səbəbdən, məcburluğun səbəbləri, dərəcəsi və nəticələri hər bir konkret halda diqqətlə araşdırılmalıdır.
Tarix boyu insanların məcburluqla üzləşməsi müxtəlif formalar almışdır: siyasi repressiyalar, sosial təzyiqlər, iqtisadi zərurət və s. Məcburluğun müxtəlif formalarını anlamaq insan davranışlarını və sosial münasibətlərini daha yaxşı başa düşməyə imkan verir. Eyni zamanda, məcburluğun nəticələrini minimuma endirmək üçün müvafiq qanunlar və sosial mexanizmlər yaratmaq vacibdir.