Məcbur (ər. مجبور - məcbūr) sifəti, "zorla bir işə sövq olunan, zorla bir işi görməli olan; naçar" mənalarını ifadə edir. Bu söz, özündə istəksizlik, məcburiyyət və seçim azlığını əks etdirir. Şəxsin öz iradəsi xaricində, xarici qüvvələr, təzyiqlər və ya şərtlər tərəfindən müəyyən bir hərəkətə, vəziyyətə və ya qərar verməyə məcbur edilməsini bildirir.
Məcburiyyət həm fiziki, həm də mənəvi ola bilər. Fiziki məcburiyyət açıq-aşkar zorakılıq və ya təhdidlər vasitəsilə baş verir. Mənəvi məcburiyyət isə daha incədir və təzyiq, təhdid, günahkarlıq hissi, sosial təzyiq, və ya maddi ehtiyaclar kimi amillərlə əlaqədardır. Belə hallarda şəxs əslində seçim etsə də, bu seçim məcburiyyət hissi altında qəbul edilir.
Yusif Sərracın misalında olduğu kimi, "Mən məcburəm ki, səltənətdən əl çəkib təxtü tacı bir kimsənə..." cüməsi, səltənətdən əl çəkməyin danılmaz bir zərurət olduğunu, bu əməlin öz istəyi ilə deyil, məcburiyyət altında icra olunduğunu göstərir. Bu məcburiyyət siyasi təzyiqlər, hərbi məğlubiyyət və ya digər səbəblərdən qaynaqlana bilər.
Lüğətin sadə tərifindən fərqli olaraq, "məcbur" sözünün konteksti əhəmiyyətlidir. Çünki hər hansı bir əməlin gerçəkləşməsində məcburiyyətin dərəcəsi dəyişə bilər. Bəzi hallarda "məcbur" sözü tam məcburiyyəti bildirsə də, digər hallarda yalnız güclü təzyiqi və məcburiyyət hissini ifadə edə bilər.
Qısacası, "məcbur" sözü, şəxsin öz istəyi və iradəsi əvəzinə xarici amillər tərəfindən yönləndirilməsini ifadə edən bir sifət olaraq, həm həyatın məcburiyyət dolu tərəflərini, həm də insanın öz seçimləri qarşısında qarşılaşdığı çətinlikləri əks etdirir.